Theo Báo cáo tại Hội nghị “Thúc đẩy thực hiện các giải pháp giảm thiểu ô nhiễm không khí tại các đô thị lớn của Việt Nam” do Bộ Tài nguyên và Môi trường (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) phối hợp cùng Ủy ban Khoa học công nghệ và Môi trường và UBND thành phố Hà Nội tổ chức ngày 14/11/2024, ô nhiễm không khí là vấn đề hiện hữu của Việt Nam, mà trọng tâm là 2 khu vực kinh tế trọng điểm phía Bắc (xung quanh TP. Hà Nội) và phía Nam (xung quanh khu vực TP. Hồ Chí Minh). Ô nhiễm môi trường không khí có tính quy luật theo mùa (từ khoảng tháng 10 -11 của năm trước, kéo dài tới tháng 4 năm sau) và tập trung chủ yếu tại một số điểm có mật độ giao thông và tập trung nhiều cơ sở sản xuất.
Về thông số ô nhiễm, hiện nay các kết quả theo dõi cho thấy, ô nhiễm tập trung vào hàm lượng bụi, trong đó có bụi mịn (PM2.5), đối với các thông số khác NO2, O3, CO, SO2 đều đạt giới hạn cho phép của QCVN 05:2023/BTNMT. Giá trị bụi PM2,5 quan trắc tại các khu vực trên cả nước có sự phân hóa mạnh giữa các vùng, miền. Giá trị bụi PM2,5 cao nhất tại khu vực Hà Nội và các tỉnh lân cận thuộc đồng bằng sông Hồng, kế tiếp là khu vực TP. Hồ Chí Minh và các tỉnh xung quanh. Giá trị bụi PM2,5 thấp nhất tại các tỉnh thuộc khu vực Tây Nguyên và Tây Nam Bộ.
Thời gian qua, với sự chỉ đạo quyết liệt của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã phối hợp cùng các Bộ, ngành, địa phương, đặc biệt là TP. Hà Nội triển khai nhiều hoạt động về bảo vệ môi trường nói chung và bảo vệ môi trường không khí nói riêng. Riêng tại Hà Nội, theo thống kê, số dân cư sống tại Thành phố vào khoảng 9 triệu người, trong đó dân số đô thị chiếm trên 40%. Toàn Thành phố có 10 khu công nghiệp, 1.300 làng nghề, hơn 7 triệu xe gắn máy và hơn 600.000 ô tô, ước tính trung bình mỗi ngày tiêu thụ khoảng 80 triệu KWh điện và hàng triệu lít xăng, dầu. Chưa kể, tình trạng đốt phụ phẩm nông nghiệp và rác thải tự phát đang diễn ra thường xuyên trên địa bàn Thành phố… là những nguồn phát thải khí nhà kính gây ô nhiễm môi trường, đặc biệt ô nhiễm không khí.
Trước thực trạng đó, UBND TP. Hà Nội đã chỉ đạo các Sở, ban, ngành, địa phương triển khai nhiều giải pháp nhằm hạn chế nguồn phát sinh chất gây ô nhiễm không khí. Điển hình, đã xóa bỏ hơn 99% số lượng bếp than tổ ong, giảm 80% hiện tượng đốt rơm rạ ở ngoại thành, xóa bỏ hàng trăm lò gạch thủ công, thu gom, vận chuyển rác thải hàng ngày đạt trên 90% ở tất cả các khu vực trên địa bàn Thủ đô, triển khai thí điểm đo kiểm khí thải xe mô tô, xe gắn máy cũ đang lưu hành trên địa bàn, làm cơ sở nghiên cứu, đề xuất giải pháp cải thiện chất lượng không khí… Đồng thời, TP. Hà Nội cũng đã ban hành nhiều chương trình, chính sách nhằm đưa Thành phố phát triển theo hướng kinh tế xanh, tận dụng các cơ hội phát triển theo hướng các-bon thấp và nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân, phòng tránh, giảm thiểu những hiểm hoạ của biến đổi khí hậu, rủi ro thiên tai, góp phần vào nỗ lực chung của Việt Nam thực hiện cam kết mạnh mẽ về ứng phó với biến đổi khí hậu, hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng “0” - Net Zero vào năm 2050.
Tuy nhiên, dù đã nhận được sự quan tâm đặc biệt của Chính phủ, các Bộ, ngành, địa phương trong việc thúc đẩy tìm giải pháp hạn chế, ngăn chặn, cải thiện chất lượng môi trường không khí. Dư luận xã hội và người dân cũng rất quan tâm đến vấn đề ô nhiễm không khí, tích cực hưởng ứng các phong trào, hoạt động, thay đổi thói quen trong sinh hoạt, sản xuất bằng những hành động, việc làm thiết thực… Các cơ quan thông tấn, báo chí, đơn vị truyền thông ở Trung ương và địa phương cũng tăng cường đưa tin bài, phản ánh về nội dung này. Song công tác kiểm soát, quản lý chất lượng môi trường không khí nhìn chung vẫn còn nhiều thách thức, đòi hỏi phải có sự đoàn kết vì mục tiêu chung, bởi ô nhiễm không khí không chia theo địa giới hành chính, không phải trách nhiệm của riêng từng Bộ, từng ngành hay từng địa phương mà là trách nhiệm của toàn xã hội, của mỗi cá nhân.