Theo Cục trưởng Biến đổi khí hậu Tăng Thế Cường, Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng đã nêu rõ cần phải chủ động ứng phó hiệu quả với biến đổi khí hậu, phát triển kinh tế xanh, kinh tế carbon thấp, giảm nhẹ phát thải khí nhà kính. Điều này thể hiện rõ trong thời gian qua, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ luôn quan tâm chỉ đạo công tác xây dựng, hoàn thiện thể chế, chính sách, pháp luật về ứng phó với biến đổi khí hậu nhằm hướng tới một tương lai bền vững. Công tác chỉ đạo, điều hành, tổ chức thực hiện ứng phó với biến đổi khí hậu được triển khai kịp thời, các hoạt động ứng phó với biến đổi khí hậu mang lại hiệu quả. Trách nhiệm của chính quyền các cấp, doanh nghiệp, nhà đầu tư và nhận thức của nhân dân về ứng phó với biến đổi khí hạu ngày càng nâng cao. Hợp tác quốc tế được đẩy mạnh nhằm thu hút hỗ trợ kỹ thuật, nguồn vốn đầu tư ngoài nước cho phát triển xanh, giảm phát thải khí nhà kính và thích ứng với biến đổi khí hậu.
Nghị quyết 24-NQ/TW của Trung ương về chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu, tăng cường quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường là kim chỉ nam cho các hoạt động ứng phó với biến đổi khí hậu của Việt Nam, tạo nền móng cho việc hoàn thiện thể chế, chính sách, tăng cường công tác quản lý nhà nước về biến đổi khí hậu.
Tăng diện tích rừng, nhất là rừng ngập mặn - giải pháp căn cơ ứng phó biến đổi khí hậu. Ảnh minh họa.
Luật Bảo vệ môi trường năm 2014, Luật Khí tượng thủy văn năm 2015 và các văn bản quy định chi tiết hướng dẫn thi hành đã bước đầu thiết chế các quy định quản lý nhà nước. Luật Bao vệ môi trường năm 2020 là dấu mốc quan trọng trong công tác quản lý nhà nước về biến đổi khí hậu. Luật đã bổ sung các quy định về thích ứng với biến đổi khí hậu, giảm nhẹ phát thải khí nhà kính, bảo vệ tầng ozone; quy định rõ về kiểm kê khí nhà kính, các lĩnh vực, cơ sở phải thực hiện kiểm kê khí nhà kính; quy định lồng ghép nội dung ứng phó với biến đổi khí hậu vào chiến lược, quy hoạch; cơ sở dữ liệu quốc gia về biến đổi khí hậu; Báo cáo quốc gia ứng phó với biến đổi khí hậu; thực hiện các cam kết quốc tế về biến đổi khí hậu và bảo vệ tầng ozone.
Luật đã chế định về tổ chức và phát triển thị trường carbon như là công cụ để thúc đẩy mục tiêu giảm nhẹ phát thải khí nhà kính, góp phần thực hiện những đóng góp do Việt Nam cam kết. Luật cũng xác định rõ trách nhiệm của các cơ quan quản lý nhà nước, tổ chức, cá nhân trong kiểm kê khí nhà kính, giảm phát thải khí nhà kính, bảo vệ tầng ozone, thích ứng với biến đổi khí hậu. Việc nội luật hóa các quy định quốc tế tạo nền tảng để thực hiện các chiến lược, kế hoạch ứng phó với biến đổi khí hậu tại Việt Nam cũng như thực hiện các cam kết quốc tế hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.
Chính phủ đã ban hành 4 Nghị định quy định chi tiết thi hành Luật về nội dung ứng phó với biến đổi khí hậu, gồm quy định giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và bảo vệ tầng ozone (năm 2022 và sửa đổi, bổ sung năm 2025); quy định chi tiết một số điều của Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 có quy định về nguồn lực cho ứng phó với BĐKH (năm 2022 và sửa đổi, bổ sung năm 2025); xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường có quy định xử phạt vi phạm hành chính về giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và bảo vệ tầng ozone (năm 2022). Chính phủ đã ban hành 5 Nghị quyết về ứng phó với biến đổi khí hậu và trao đổi kết quả giảm nhẹ phát thải, tín chỉ carbon với quốc tế. Thủ tướng Chính phủ ban hành nhiều Quyết định về công tác kiểm kê khí nhà kính, bảo vệ tầng ozone, thích ứng với biến đổi khí hậu. Trong đó, Chiến lược quốc gia về biến đổi khí hậu được ban hành đề ra lộ trình dài hạn về giảm phát thải khí nhà kính và thích ứng với biến đổi khí hậu, hướng tới mục tiêu đạt mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.
Hệ thống quốc gia về kiểm kê khí nhà kính đã được Thủ tướng Chính phủ ban hành từ năm 2015 để Việt Nam từng bước tiếp cận với các quy định quốc tế về kiểm kê khí nhà kính. Triển khai thi hành Luật Bảo vệ môi trường năm 2020, Bộ đã ban hành đầy đủ các Thông tư quy định chi tiết thi hành Luật. Các Bộ, ngành cũng đã ban hành các văn bản quy định chi tiết và hướng dẫn kỹ thuật theo quy định của luật, nghị định và Kế hoạch giảm phát thải khí nhà kính của ngành, lĩnh vực thuộc phạm vi quản lý.
Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Kế hoạch quốc gia thích ứng với biến đổi khí hậu giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 (năm 2020 và cập nhật năm 2024); Hệ thống giám sát và đánh giá hoạt động thích ứng biến đổi khí hậu cấp quốc gia (năm 2022); Chiến lược quốc gia về biến đổi khí hậu giai đoạn đến năm 2050 (năm 2022); Kế hoạch hành động giảm phát thải khí methan đến năm 2030 (năm 2022); Kế hoạch quốc gia về quản lý, loại trừ các chất làm suy giảm tầng ozone, chất gây hiệu ứng nhà kính được kiểm soát (năm 2024); Chỉ thị về tăng cường công tác quản lý tín chỉ carbon nhằm thực hiện Đóng góp do quốc gia tự quyết định (năm 2024). Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã ban hành nhiều văn bản cụ thể hóa việc thực hiện các chiến lược, kế hoạch, đề án về ứng phó với biến đổi khí hậu và bảo vệ tầng ozone và các văn bản hướng dẫn kỹ thuật.
Đến nay, các địa phương cũng đã xây dựng và thực hiện Kế hoạch hành động ứng phó với biến đổi khí hậu; quán triệt các nhiệm vụ, giải pháp thực hiện giảm phát thải khí nhà kính, từng bước thực hiện cam kết phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Nhiều địa phương đã tích cực phát triển các dự án phát thải thấp, các dự án nâng cao sức chống chịu khí hậu; các dự án phát triển đô thị thông minh, thích ứng với biến đổi khí hậu.
Trên cơ sở tham mưu đôn đốc thực hiện cam kết của Việt Nam tại Hội nghị COP26, các tổ chức ngân hàng trong nước và quốc tế tại Việt Nam đã đồng hành với Chính phủ thực hiện ứng phó với biến đổi khí hậu và chuyển đổi xanh; tích cực vào cuộc thực hiện nhiều dịch vụ, sản phẩm cùng với các gói tín dụng xanh, cho vay xanh. Các tập đoàn nhà nước đã đi đầu trong nghiên cứu, phát triển các nguồn năng lượng mới, thực hiện chuyển đổi xanh. Các doanh nghiệp cũng đẩy mạnh chuyển đổi số, chuyển đổi xanh trong hoạt động quản lý, điều hành, tiết kiệm năng lượng, nguyên vật liệu, giảm phát thải khí nhà kính. Các tập đoàn, công ty tư nhân cũng đã triển khai mạnh mẽ các hoạt động giảm phát thải, chuyển đổi xanh, có kế hoạch trung hòa carbon.
Trước đó, Chương trình mục tiêu quốc gia ứng phó với biến đổi khí hậu được tổ chức triển khai trên phạm vi cả nước đã tạo được sự lan tỏa các hành động ứng phó với biến đổi khí hậu ở các Bộ, ngành và địa phương. Chương trình hỗ trợ ứng phó với biến đổi khí hậu (SP-RCC) được triển khai từ năm 2010, với sự tham gia của nhiều Bộ, ngành và đối tác quốc tế, đã triển khai nhiều dự án ở hầu hết các tỉnh, thành phố trên cả nước. Qua đó, gần 400 hành động chính sách liên quan đến ứng phó với biến đổi khí hậu đã được xây dựng và thực hiện ở các bộ, ngành, địa phương; huy động nguồn lực hơn 1,5 tỷ USD từ các nhà tài trợ để hòa vào ngân sách Nhà nước phục vụ công tác ứng phó biến đổi khí hậu ở Việt Nam.
PHẠM DUNG