Tên các cơn bão được đặt theo nguyên tắc nào?

Ai có quyền đặt tên cho các cơn bão?

Theo Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia, bão có nhiều cách gọi khác nhau tùy thuộc vào khu vực phát sinh bão. Bão hình thành trên biển Đại Tây Dương gọi là Hurricanes. Bão hình thành trên biển Thái Bình Dương gọi là Typhoon. Bão hình thành trên biển Ấn Độ Dương: gọi là Tropical Cyclones.

Các cơn bão có thể tồn tại trên biển trung bình từ 7 - 8 ngày hoặc lâu hơn. Trên cùng một khu vực, cùng một thời gian có thể có từ 2 đến 3 cơn bão tồn tại, thậm chí có thể nhiều hơn. Vì vậy, người ta đã đặt tên cho các cơn bão để tránh nhầm lẫn trong việc đưa ra các thông tin về từng cơn bão.

Các cơn bão được đặt tên theo một nguyên tắc nhất định.

Trong thời gian xảy ra chiến tranh Thế giới thứ II, các nhà Khí tượng Lục quân và Hải quân Mỹ đã dùng tên của phụ nữ để đặt tên cho các cơn bão. Các cơn bão ở Đông Bắc Thái Bình Dương được đặt theo tên phụ nữ từ năm 1959 - 1960, đến năm 1978 sử dụng cả tên nữ giới và nam giới.

Ở vùng Bắc Ấn Độ Dương, các cơn bão nhiệt đới không được đặt tên. Ở Tây Nam Ấn Độ Dương bão bắt đầu được đặt tên từ năm 1960. Ở vùng Australia và nam Thái Bình Dương, bão bắt đầu được đặt tên (theo tên phụ nữ) từ năm 1964, đến năm 1973 thì sử dụng cả tên nam giới.

Các cơn bão trên khu vực Tây Bắc Thái Bình Dương (bao gồm cả biển Đông của Việt Nam) được đặt tên theo tên phụ nữ chính thức bắt đầu từ năm 1945, và đến năm 1979 thì bắt đầu sử dụng cả tên của nam giới.

Từ ngày 1/1/2000, các cơn bão ở Tây Bắc Thái Bình Dương được đặt tên theo danh sách các tên mới và rất khác nhau. Các tên mới được bổ sung gồm các tên do 14 nước và vùng lãnh thổ thuộc khu vực Châu Á-Thái Bình Dương là thành viên Uỷ ban bão của Tổ chức Khí tượng Thế giới đề xuất. Mỗi thành viên cung cấp 10 tên, tạo thành danh sách 140 tên bão.

Các cơn bão hình thành trên khu vực Tây Bắc Thái Bình Dương được Tổ chức Khí tượng thế giới (WMO) ủy quyền cho Trung tâm Báo bão nhiệt đới Tokyo thuộc Cơ quan khí tượng Nhật Bản đặt tên.

Cơn bão gây quá nhiều thiệt hại sẽ bị cho ra khỏi danh sách

Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia cho biết, danh sách các tên bão mới có hai sự khác biệt so với trước đây là rất ít tên bão là tên riêng của người mà phần lớn là tên các loài hoa, các loài chim, các loài cây cỏ, các động vật và thậm chí là tên các món ăn. Danh sách tên bão không được sắp xếp theo thứ tự các chữ cái mà sắp xếp theo thứ tự chữ cái của tên các nước đề xuất tên.

Một điều cần lưu ý là sau một vài năm tổng kết, với các cơn bão gây ra thiệt hại nặng nề cho các nước đóng góp tên thì tên các cơn bão đó sẽ được đưa ra khỏi danh sách tên bão và được thay thế bằng một tên mới. Do vậy danh sách các tên bão trên là không cố định và luôn có sự bổ sung.

Từ năm 2000, Việt Nam đã đề cử với Ủy ban Bão về tên các cơn bão trên khu vực Tây Bắc Thái Bình Dương với 10 tên bão bao gồm: SonTinh (Sơn Tinh), Lekima (Lekima), Ba Vi (Ba Vì), Conson (Côn Sơn), Sơnca (Sơn Ca), Trami (Trà Mi), Halong (Hạ Long), Vamco (Vàm cỏ), Songda (Sông Đà), Saola (Sao La).

Năm 2021 Việt Nam có đề nghị đổi tên cơn bão khi bão gây thiệt hại hoặc do các nước yêu cầu đổi. Từ năm 2000 khi đề nghị đến nay đã có các thay đổi như sau: Saomai (tên cũ) được đổi tên thành Son-Tinh (Sơn Tinh tên được đổi vào năm 2008). Lekima (tên cũ) được đổi tên thành Co-May (Cỏ May tên được đổi vào năm 2021). Vamco (tên cũ) được đổi tên thành Bang-Lang (Bằng Lăng tên được đổi vào năm 2022). Conson (tên cũ) được đổi tên thành Luc-Binh (tên được đổi vào năm 2024). Saola (tên được Philippines đề nghị đổi).

Như vậy, tên cơn bão do Việt Nam đề xuất đặt tên trên hệ thống Ủy ban bão và Tổ chức WMO (đến thời điểm 10/2024) có 10 tên cơn bão bao gồm: SonTinh (Sơn Tinh), Co – May (Cỏ May), Bavi (Ba Vì), Luc – Binh (Lục Bình), Sonca (Sơn Ca), Trami (Trà Mi), Halong (Hạ Long), Bang - Lang (Bằng Lăng), Songda (Sông Đà), Saola (Sao La).

Tô Hội