Các sông băng đang tan chảy nhanh kỷ lục. Ảnh: tv2.no/Vietnam+
Các nhà khoa học từ lâu đã nhận thức được rằng, các sông băng - chỉ báo về biến đổi khí hậu do con người gây ra - đang tan chảy ngày càng nhanh. Nhưng nghiên cứu mới vừa được công bố trên tạp chí The Nature đã tổng hợp nhiều phát hiện khác nhau để đưa ra cái nhìn toàn diện nhất từ trước đến nay về vấn đề này.
Theo một nhóm toàn cầu gồm hàng trăm nhà nghiên cứu về sông băng có tên GlaMBIE, tình trạng sông băng tan chảy chưa từng có đang dẫn đến một loạt thảm họa, đe dọa nguồn nước ngọt của hàng triệu người và làm mực nước biển dâng cao với những hậu quả thảm khốc.
Sông băng tan chảy ngày càng nhanh
Dữ liệu cho thấy, từ năm 2000 – 2023, các sông băng trên thế giới đã tan chảy tổng cộng 6.542 tỷ tấn (5%) băng. Trung bình, các sông băng tan chảy 273 tỷ tấn băng/năm - tương đương với lượng nước tiêu thụ trong 30 năm của toàn bộ dân số toàn cầu, với giả thuyết mỗi người sử dụng 3 lít/ngày.
Khi lượng khí thải nhà kính tăng lên, quá trình này diễn ra nhanh hơn. Nhóm nghiên cứu phát hiện ra rằng từ năm 2000 - 2011, những dòng sông băng đã tan chảy với tốc độ trung bình khoảng 231 tỷ tấn băng/năm.
Trong giai đoạn 2012 - 2023, tốc độ tan chảy này tăng lên 314 tỷ tấn băng/năm, tức tăng hơn 1/3. Năm 2023 chứng kiến mức tan băng kỷ lục - khoảng 548 tỷ tấn.
Góp phần khiến mực nước biển dâng cao
Việc tan chảy hơn 6.500 tỷ tấn băng ở các sông băng kể từ đầu thế kỷ đến nay đã làm mực nước biển toàn cầu dâng cao 18mm. Điều đó khiến sông băng tan chảy trở thành tác nhân lớn thứ hai dẫn tới mực nước biển dâng cao, sau sự mở rộng của đại dương khi nước biển ấm lên, với những hậu quả thảm khốc.
“Mỗi centimet mực nước biển dâng cao sẽ khiến 2 triệu người phải hứng chịu lũ lụt hàng năm ở đâu đó trên hành tinh của chúng ta”, Giáo sư Andy Shepherd, Trưởng khoa Địa lý và Môi trường tại Đại học Northumbria ở Anh cho biết.
Theo NASA, mực nước biển toàn cầu đã dâng cao hơn 10cm kể từ năm 1992, và dự kiến sẽ tăng nhanh hơn trong những thập kỷ tới.
Do biến đổi khí hậu, các sông băng sẽ tiếp tục tan chảy trong những năm tới, ngay cả khi có những nỗ lực đầy tham vọng hơn nhằm làm chậm quá trình nóng lên toàn cầu. Tuy nhiên, cách con người phản ứng với cuộc khủng hoảng khí hậu vẫn sẽ có tác động rất lớn đến sự tồn tại của các sông băng. Nghiên cứu kêu gọi cần nhanh chóng hành động vì khí hậu, nhấn mạnh sự khác biệt khi các hành động khí hậu tích cực có thể khiến thế giới chỉ mất đi 25% lượng băng trên các sông băng, thay vì mất đi gần 50% nếu mọi thứ vẫn diễn ra như hiện nay.