Ứng dụng năng lượng nguyên tử phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bằng sông Cửu Long

Theo đánh giá của các chuyên gia, năng lượng nguyên tử là một nguồn lực trong phát triển kinh tế - xã hội quốc gia. Ứng dụng năng lượng nguyên tử trong các lĩnh vực ngày càng mang lại nhiều lợi ích, tạo ra những giá trị to lớn, giúp nâng cao chất lượng sản phẩm và đặc biệt là bảo vệ, chăm sóc sức khỏe cộng đồng. Những thành tựu nổi bật của năng lượng nguyên tử hiện nay tập trung ở 4 lĩnh vực chính: nông nghiệp, y tế, công nghiệp và môi trường. 

Đồng bằng sông Cửu Long là vựa lúa, trái cây và thủy sản lớn nhất cả nước, song cũng là nơi dễ bị tổn thương trước tác động của biến đổi khí hậu. Theo nhận định của Cục An toàn bức xạ và hạt nhân: Nông nghiệp tại đồng bằng sông Cửu Long sẽ phải chuyển mình theo hướng giá trị gia tăng và bền vững.

Ứng dụng kỹ thuật hạt nhân không chỉ nâng cao chất lượng sản phẩm mà còn giúp nông dân đáp ứng tiêu chuẩn an toàn thực phẩm, từ đó mở rộng thị trường xuất khẩu. Vùng đồng bằng sông Cửu Long cần ứng dụng chiếu xạ trong chế biến, bảo quản nông sản, thủy sản để kéo dài thời gian bảo quản, kiểm dịch xuất khẩu, xử lý vật liệu bao gói đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế. 

Bên cạnh đó, bức xạ có thể được sử dụng để xử lý nước thải công nghiệp, khử trùng chất thải y tế, giảm ô nhiễm môi trường - những vấn đề mà đồng bằng sông Cửu Long đang phải đối mặt trong quá trình đô thị hóa. Ở lĩnh vực môi trường, kỹ thuật đồng vị là công cụ hữu hiệu trong nghiên cứu ô nhiễm vi nhựa, cho phép theo dõi chính xác nguồn gốc, tác động sinh học của vi nhựa trong môi trường.

Trong lĩnh vực tài nguyên nước, việc tích hợp các chỉ thị đồng vị cùng các số liệu hóa học và mô hình giúp nhận diện chính xác nguồn gốc, cơ chế gây mặn; từ đó, hỗ trợ việc quản lý tài nguyên nước hiệu quả hơn, đặc biệt trong các khu vực ven biển hoặc bị ảnh hưởng bởi xâm nhập mặn. Ngoài ra, trong công nghiệp năng lượng tái tạo, kỹ thuật bức xạ có thể ứng dụng trong kiểm tra, đánh giá vật liệu, thiết bị các dự án điện gió, điện mặt trời.

Vùng ĐBSCL cần ứng dụng chiếu xạ trong chế biến, bảo quản nông sản, thủy sản để kéo dài thời gian bảo quản, kiểm dịch xuất khẩu (Ảnh minh họa). 

Theo Quyết định 245/QĐ-TTg về phê duyệt Quy hoạch phát triển, ứng dụng năng lượng nguyên tử thời kỳ đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050, quan điểm phát triển năng lượng nguyên tử thời gian tới là mở rộng ứng dụng trong nhiều lĩnh vực, nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả sản xuất - dịch vụ, bảo vệ môi trường và bảo đảm an toàn, an ninh hạt nhân.

Việc phát triển, ứng dụng năng lượng nguyên tử phải bảo đảm tính cân đối, đồng bộ, hiệu quả, liên kết, liên ngành phù hợp với chiến lược, quy hoạch, xu hướng phát triển khoa học, công nghệ và hội nhập quốc tế. Đồng thời, đầu tư cho tiềm lực khoa học và công nghệ hạt nhân phải được ưu tiên đi trước, trang bị đồng bộ với phát triển nhân lực chất lượng cao, phù hợp với xu hướng phát triển trên thế giới và yêu cầu thực tiễn...

Để hiện thực hóa những tiềm năng và ứng dụng hiệu quả năng lượng nguyên tử trong phát triển kinh tế-xã hội, đồng bằng sông Cửu Long cần một chiến lược đồng bộ với các giải pháp như: Tăng cường đầu tư cơ sở hạ tầng và trang thiết bị tại các trung tâm nghiên cứu, bệnh viện, cơ sở sản xuất; đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao về kỹ thuật hạt nhân, y học hạt nhân, công nghệ chiếu xạ;

Bên cạnh đó, đẩy mạnh hợp tác quốc tế, tranh thủ sự hỗ trợ kỹ thuật, kinh nghiệm và vốn từ các tổ chức như Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA); tuyên truyền, nâng cao nhận thức cộng đồng, giúp người dân và doanh nghiệp hiểu đúng, tin tưởng và ủng hộ ứng dụng năng lượng nguyên tử trong đời sống.../.

Đức Nam