Giải pháp mới giảm rác thải nhựa tại Việt Nam

Đại sứ Na Uy tại Việt Nam Hilde Solbakken phát biểu tại sự kiện - Ảnh: VGP/Thùy Dung

Lễ công bố diễn ra trong khuôn khổ chuỗi tọa đàm Nói chuyện về nhựa 2025 do Bộ Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP) thông qua Chương trình Đối tác hành động quốc gia về nhựa (NPAP) Việt Nam cùng Đại sứ quán Na Uy tổ chức hưởng ứng Ngày Môi trường Thế giới 2025 với thông điệp "Đánh bại ô nhiễm nhựa."

Hệ thống Đặt cọc Hoàn trả (DRS) là mô hình khuyến khích người tiêu dùng mang trả lại các bao bì đồ uống dùng một lần để nhận lại khoản tiền đặt cọc ban đầu. Điểm hoàn trả có thể là các cửa hàng bán lẻ, khách sạn, nhà hàng, quán cafe hoặc các điểm hoàn trả tập trung. Khoản tiền đặt cọc ban đầu tuy nhỏ nhưng được coi là động lực tài chính để người tiêu dùng mang trả lại bao bì đồ uống đã sử dụng thay vì xả vào môi trường. 

Đáng chú ý, hệ thống DRS được coi là công cụ hỗ trợ hiệu quả cho việc thực hiện các quy định về trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất nêu trong Luật Bảo vệ môi trường 2000 và 2024. Thay vì xây dựng quy trình thu gom riêng, các doanh nghiệp sản xuất và phân phối đồ uống có thể tham gia hệ thống thu gom tập trung nhờ DRS qua đó tăng tính minh bạch, tối ưu chi phí và bảo đảm tỉ lệ thu hồi bao bì theo quy định pháp luật.

Hệ thống DRS đã được kiểm chứng là một giải pháp hiệu quả giúp đạt được tỉ lệ thu gom để tái chế rất cao đối với các bao bì đồ uống dùng một lần. Hiện có hơn 40 vùng lãnh thổ ở châu Âu, châu Mỹ, châu Phi, Trung Đông và châu Đại Dương đã áp dụng hệ thống DRS cho các loại bao bì đồ uống dùng một lần. Tuy nhiên, chưa có có quốc gia Đông Nam Á nào triển khai hệ thống này.

Theo Báo cáo nghiên cứu, hệ thống DRS hoàn toàn khả thi ở Việt Nam. Tuy nhiên, Việt Nam cần một hệ thống DRS riêng phù hợp với điều kiện kinh tế xã hội như thị trường đồ uống và cơ sở hạ tầng quản lý chất thải rắn trong nước. Vì thế, Báo cáo đã có những thông số kỹ thuật chi tiết cho hệ thống DRS của Việt Nam cùng với đó là đề xuất các bước chuẩn bị cần thiết để bảo đảm hiệu quả thực tiễn khi áp dụng mô hình này.

Dự kiến, nếu được thực thi hiệu quả, hệ thống DRS sẽ chuyển hướng tới 77.000 tấn chất thải bao bì khỏi các bãi chôn lấp hàng năm, cắt giảm 265.000 tấn phát thải CO₂e, đồng thời tạo ra khoảng 6.400 việc làm chính thức và 9.600 cơ hội trong khu vực lao động tư do về rác thải. 

Nghiên cứu cũng chỉ ra thiết kế này phù hợp với chính sách Trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR) tại Việt Nam và góp phần tích cực vào các mục tiêu quốc gia về giảm ô nhiễm nhựa đại dương cũng như đạt phát thải ròng bằng không vào năm 2050.

Đại sứ Na Uy tại Việt Nam Hilde Solbakken bày tỏ tin tưởng rằng, với những cam kết ngày càng nhiều về tính bền vững, Việt Nam có thể hưởng lợi rất nhiều từ các mô hình đã được chứng minh này, qua đó thúc đẩy tỉ lệ tái chế và giải quyết hiệu quả vấn đề ô nhiễm nhựa.

Đại sứ Solbakken nhấn mạnh, hệ thống DRS là hoàn toàn khả thi đối với Việt Nam và sẽ mang lại những lợi ích kinh tế xã hội và môi trường to lớn. Hệ thống DRS vừa có tiềm năng kích thích một ngành công nghiệp tái chế mới phát triển, vừa tạo ra việc làm xanh, đồng thời giảm đáng kể lượng chai nhựa thải ra tự nhiên hoặc bãi chôn lấp. "Na Uy rất vui khi được tham gia vào quá trình hiện thực hóa hệ thống này tại Việt Nam" - Đại sứ bày tỏ./.

Thùy Dung