Quảng Ninh là một trong những địa phương có tiềm năng lớn về tài nguyên, khoáng sản, đặc biệt là than, đá vôi và nhiều loại khoáng sản khác. Tuy nhiên, địa phương cũng đối mặt với không ít thách thức trong công tác quản lý, nhất là tình trạng khai thác trái phép, gây thất thoát nguồn lực và ảnh hưởng đến môi trường sinh thái.
Trước thực tế đó, tỉnh đã ban hành nhiều chủ trương, giải pháp nhằm siết chặt quản lý, từ tăng cường vai trò lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền đến nâng cao hiệu quả phối hợp giữa các cơ quan chức năng. Các hoạt động kiểm tra, giám sát được triển khai thường xuyên, tập trung vào những điểm nóng dễ phát sinh vi phạm.
Với cách làm kiên quyết, tỉnh đặt mục tiêu vừa bảo đảm nguồn thu ngân sách từ tài nguyên, vừa bảo vệ môi trường phục vụ phát triển kinh tế, xã hội. Bên cạnh đó, các hoạt động quy hoạch, cấp phép, giám sát và phục hồi môi trường được thực hiện thường xuyên, hướng tới sử dụng hiệu quả, tiết kiệm và bền vững nguồn tài nguyên, giảm thiểu tác động tiêu cực tới môi trường.
Tính đến nay, toàn bộ 8 khu công nghiệp và 4 cụm công nghiệp đang hoạt động tại tỉnh Quảng Ninh đều có hệ thống xử lý nước thải tập trung đạt chuẩn. Hệ thống quan trắc nước thải tự động cũng được lắp đặt, kết nối dữ liệu trực tuyến với cơ quan quản lý nhà nước để giám sát 24/7.
Quảng Ninh là địa phương có trữ lượng than lớn.
Tỉnh Quảng Ninh còn triển khai mạng lưới quan trắc môi trường không khí gồm 62 vị trí định kỳ và 15 điểm tự động, cùng 42 trạm khí thải tự động do doanh nghiệp lắp đặt, góp phần kiểm soát chặt chẽ chất lượng môi trường sống.
Để quản lý chặt chẽ hoạt động khai thác tài nguyên khoáng sản, tỉnh Quảng Ninh xác định công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức là nhiệm vụ trọng tâm. Thông qua nhiều hình thức tuyên truyền phù hợp, đã tạo sự đồng thuận cao trong cán bộ, đảng viên và người dân.
Đồng thời tạo chuyển biến rõ rệt về nhận thức đối với công tác quản lý, khai thác, vận chuyển và kinh doanh tài nguyên khoáng sản, vật liệu xây dựng, đất san nền, vật liệu san lấp trên địa bàn.
Từ năm 2020 đến nay, Đảng ủy Than Quảng Ninh đã thực hiện 4 cuộc kiểm tra, giám sát chuyên đề đối với 11 cơ sở trực thuộc; 17 cuộc kiểm tra, giám sát thường xuyên công tác quản lý, bảo vệ tài nguyên than, khoáng sản, công tác môi trường đối với 22 lượt đơn vị.
Các đơn vị trực thuộc đã thực hiện 25 cuộc kiểm tra, giám sát chuyên đề và 85 cuộc kiểm tra, giám sát thường xuyên; cơ quan chuyên môn, đoàn thể chính trị - xã hội đã thực hiện 955 lượt kiểm tra, giám sát về bảo vệ tài nguyên, ranh giới mỏ, sản phẩm than. Thông qua kết quả tự kiểm tra, giám sát, Đảng ủy Than Quảng Ninh và cấp ủy cơ sở đã xem xét thi hành kỷ luật 46 cán bộ, đảng viên vi phạm trong công tác quản lý tài nguyên than, khoáng sản, sản phẩm than.
Những biện pháp quản lý nghiêm ngặt này không chỉ được triển khai với ngành Than, mà còn được thực hiện đồng bộ đối với các mỏ khoáng sản khác trên địa bàn tỉnh. Hiện nay, trên địa bàn tỉnh có khoảng 61 mỏ khoáng sản làm vật liệu xây dựng thuộc thẩm quyền cấp phép của UBND tỉnh.
Các mỏ này đang được quản lý và giám sát chặt chẽ, bảo đảm nguồn nguyên liệu đầu ra phục vụ ổn định cho các dự án, công trình và nhu cầu xây dựng trong tỉnh. Việc kiểm soát đồng bộ từ khâu cấp phép đến khai thác thực tế đã góp phần duy trì trật tự, kỷ cương trong lĩnh vực này. Theo Sở NN&MT từ năm 2019 đến hết năm 2023, UBND tỉnh đã cấp tổng cộng 37 giấy phép khai thác khoáng sản. Trong đó, có 29 giấy phép cấp mới, 6 giấy phép được gia hạn và 2 giấy phép chuyển nhượng quyền khai thác.
Sau khi được cấp phép, các doanh nghiệp đã hoàn thiện đầy đủ các thủ tục pháp lý, tuân thủ nghiêm các quy định trong giấy phép cũng như pháp luật hiện hành. Hoạt động khai thác đều được công khai thông tin về thời điểm xây dựng cơ bản mỏ, kế hoạch khai thác, giám đốc điều hành; nộp thiết kế mỏ, cắm mốc khu vực khai thác; lập báo cáo đánh giá tác động môi trường và báo cáo định kỳ hoạt động khoáng sản.
Kết quả giám sát cho thấy, các đơn vị được cấp quyền khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng đã tuân thủ đúng công suất, thiết kế và sử dụng công nghệ khai thác gắn với chế biến hợp lý.
Đơn cử như đá vôi được nghiền sàng thành nhiều chủng loại đá đáp ứng nhu cầu xây dựng; khai thác sét gắn liền với hoạt động của các nhà máy gạch ngói, thực hiện hoán đổi nguồn nguyên liệu giữa các nhà máy nhằm tiết kiệm và nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên. Điều này cho thấy sự gắn kết giữa khai thác và chế biến đã góp phần hạn chế lãng phí, bảo đảm khai thác bền vững. Song song với quản lý khai thác, công tác thanh tra, kiểm tra cũng được triển khai thường xuyên và quyết liệt.
Lực lượng chức năng tỉnh Quảng Ninh giám sát việc khai thác khoáng sản than tại các mỏ. (Ảnh: BQN).
Từ năm 2019 đến nay, UBND tỉnh đã chỉ đạo các cấp, ngành chức năng tiến hành 84 cuộc kiểm tra đối với hoạt động khai thác, vận chuyển và tiêu thụ khoáng sản làm vật liệu xây dựng. Qua đó, lực lượng chức năng đã phát hiện và xử lý 726 vụ với 813 đối tượng vi phạm liên quan đến khai thác, tập kết, vận chuyển than trái phép; khởi tố 3 vụ với 24 bị can; thu giữ hơn 127.138 tấn than, 27.711 tấn sản phẩm ngoài than với tổng trị giá trên 202 tỷ đồng; xử phạt vi phạm hành chính đối với 795 đối tượng, tổng số tiền phạt trên 9 tỷ đồng.
Triển khai Nghị quyết số 10-NQ/TU về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với quản lý tài nguyên, bảo vệ môi trường, phòng tránh và giảm nhẹ thiên tai, ứng phó với biến đổi khí hậu, bảo đảm an ninh nguồn nước giai đoạn 2022-2030”, các địa phương, đơn vị trong tỉnh Quảng Ninh tiếp tục xây dựng kế hoạch hành động cụ thể, phân công rõ trách nhiệm cho từng cấp, ngành trong quản lý khoáng sản, tài nguyên. Các cấp ủy, chính quyền đã đưa nội dung Nghị quyết vào chương trình công tác trọng tâm hàng năm, lồng ghép trong chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội, quy hoạch ngành và địa phương.
Sau 3 năm thực hiện Nghị quyết số 10-NQ/TU, Quảng Ninh đã đạt nhiều kết quả nổi bật. Từ năm 2022 đến nay, Quảng Ninh đã thu hút 5 dự án lớn về bảo vệ môi trường với tổng vốn đầu tư hơn 48.000 tỷ đồng từ khu vực tư nhân, đồng thời tiếp nhận nhiều dự án tài trợ quốc tế có ý nghĩa như dự án xử lý nước thải tại khu vực hang Đầu Gỗ, dự án SATREPS về quản lý phế thải xây dựng, hay các sáng kiến giảm thiểu rác thải nhựa. Ngoài ra, cũng trong giai đoạn 2022-2024, tổng ngân sách dành cho sự nghiệp bảo vệ môi trường của tỉnh đạt trên 2.000 tỷ đồng…
Việc siết chặt công tác quản lý tài nguyên, khoáng sản tại Quảng Ninh không chỉ ngăn chặn tình trạng khai thác trái phép mà còn góp phần bảo vệ môi trường và sử dụng hợp lý nguồn lực quý giá. Những giải pháp đồng bộ từ lãnh đạo, kiểm tra đến ứng dụng công nghệ đã tạo nền tảng quan trọng để quản lý hiệu quả lĩnh vực này. Qua đó, tỉnh vừa bảo đảm nguồn thu ngân sách, vừa gìn giữ tài nguyên, khẳng định quyết tâm phát triển bền vững gắn với trách nhiệm bảo vệ môi trường.
Quỳnh Anh