Tỉnh Lâm Đồng thời gian qua đã và đang triển khai nhiều biện pháp quyết liệt nhằm kiểm soát nghiêm ngặt hoạt động khai thác khoáng sản trên địa bàn. Đây là lĩnh vực tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây thất thoát tài nguyên, ô nhiễm môi trường và ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống người dân.
Chính quyền tỉnh đã tăng cường thanh tra, kiểm tra, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm, đồng thời áp dụng công nghệ để giám sát, hạn chế tình trạng khai thác trái phép. Bên cạnh đó, các địa phương được yêu cầu phối hợp chặt chẽ trong quản lý, kịp thời phát hiện và ngăn chặn hành vi sai phạm. Công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức cộng đồng về bảo vệ tài nguyên thiên nhiên cũng được chú trọng, nhằm huy động sự tham gia của người dân trong việc phát hiện và tố giác khai thác trái phép.
Theo Sở Công thương, tỉnh Lâm Đồng là địa phương có tiềm năng rất lớn về trữ lượng bô xít và titan. Theo quy hoạch thăm dò, khai thác, chế biến và sử dụng các loại khoáng sản thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, tổng tiềm năng về trữ lượng và tài nguyên quặng bô xít trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng khoảng 7 tỷ tấn quặng nguyên khai (chiếm 73% tổng trữ lượng và tài nguyên của cả nước), trong đó trữ lượng quặng bô xít huy động vào khai thác là 3,45 tỷ tấn quặng nguyên khai.
Tỉnh Lâm Đồng có trữ lượng bô xít lớn.
Đối với titan, có trữ lượng và tài nguyên khoáng sản quặng titan khoảng 566 triệu tấn (chiếm 92,6% tổng trữ lượng và tài nguyên quặng titan của cả nước). Trong đó, khu vực thăm dò, khai thác có 17 khu vực, tổng diện tích 15.986 ha, trữ lượng và tài nguyên 124,3 triệu tấn. Về khoáng sản bô xít, ngoài 2 dự án bô xít Nhân Cơ và Tân Rai đang hoạt động với công suất 650.000 tấn alumin/năm/tổ hợp; dự án Nhà máy điện phân nhôm Đắk Nông của Công ty TNHH luyện kim Trần Hồng Quân đang đầu tư xây dựng với công suất thiết kế 450.000 tấn nhôm/năm (dự kiến đi vào sản xuất giai đoạn I, với công suất 150.000 tấn nhôm/năm trong năm 2026).
Đối với khoáng sản titan, đến nay đã có 6 khu vực được cấp giấy phép khai thác khoáng sản với diện tích 2.208 ha và 10 khu vực được cấp giấy phép thăm dò, với diện tích 10.277,9 ha.
Với tiềm năng và lợi thế như trên, tỉnh Lâm Đồng xác định phát triển ngành công nghiệp khai thác khoáng sản là ngành công nghiệp có ý nghĩa hết sức quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội, thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế và đẩy mạnh phát triển công nghiệp tại địa phương.
Căn cứ tình hình thực tiễn của địa phương, tỉnh tập trung lãnh đạo, chỉ đạo tháo gỡ kịp thời những vướng mắc, khó khăn liên quan đến các dự án để sớm đưa các dự án đang đầu tư xây dựng đi vào vận hành sản xuất. Đồng thời, đẩy mạnh việc kêu gọi, thu hút đầu tư và hỗ trợ các nhà đầu tư đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án theo quy hoạch đã được phê duyệt trên cơ sở tuân thủ và chấp hành đầy đủ quy định của pháp luật.
Tuy nhiên, hiện nay, việc quy hoạch khoáng sản của tỉnh Lâm Đồng vẫn còn tồn tại một số khó khăn, vướng mắc, nhất là tình trạng chồng lấn với quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, việc cấp phép khai thác còn nhiều thủ tục phức tạp.
Hoạt động khai thác cát, đá trái phép ngày càng tinh vi, thường diễn ra ở những nơi hẻo lánh, có người cảnh giới, gây khó khăn cho việc kiểm tra, xử lý của lực lượng chức năng vốn còn hạn chế về nhân lực và phương tiện.
Để khắc phục các tồn tại và nâng cao hiệu quả quản lý, UBND tỉnh đã tập trung chỉ đạo các đơn vị triển khai các giải pháp chấn chỉnh, quản lý chặt chẽ tình hình khai thác khoáng sản trên địa bàn.
Theo đó, các cấp, ngành chức năng cần tăng cường rà soát, hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật và đơn giản hóa thủ tục hành chính liên quan đến khoáng sản. Đồng thời, đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra, tập trung vào các cơ sở có nguy cơ cao gây ô nhiễm tại các mỏ khai thác khoáng sản được cấp phép. Xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật về môi trường do khai thác khoáng sản.
Lâm Đồng bảo vệ nguồn khoáng sản chưa khai thác để phát triển bền vững. (Ảnh minh hoạ).
Tiếp tục kiến nghị cấp có thẩm quyền tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc về chồng lấn quy hoạch khoáng sản và các quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội. Cũng như rà soát khoanh định, bổ sung các điểm mỏ khai thác khoáng sản, tổ chức đấu giá quyền khai thác khoáng sản đối với các điểm mỏ đủ điều kiện.
Lâm Đồng là tỉnh có diện tích tự nhiên lớn nhất cả nước sau sáp nhập từ 3 tỉnh Lâm Đồng, Đắk Nông và Bình Thuận, hiện đang đối mặt với nhiều thách thức trong công tác quản lý, bảo vệ và khai thác tài nguyên khoáng sản. Với trữ lượng bauxite và titan chiếm hơn 80% toàn quốc, việc khai thác khoáng sản hợp lý, hiệu quả, đúng pháp luật không chỉ đóng vai trò thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương mà còn đảm bảo nguồn tài nguyên chiến lược quốc gia được sử dụng bền vững.
Tuy nhiên, công tác quản lý khoáng sản tại địa phương vẫn còn đối diện nhiều khó khăn. Nổi bật là tình trạng khai thác trái phép, mua bán, vận chuyển khoáng sản không phép vẫn diễn ra tại một số xã, phường. Một số mỏ vi phạm đến mức phải xử lý hình sự. Việc chồng lấn giữa quy hoạch khai thác bô-xít với các dự án đầu tư công, hạ tầng trọng điểm cũng đang cản trở tiến độ giải ngân, đầu tư…
Việc kiểm soát nghiêm ngặt hoạt động khai thác khoáng sản tại Lâm Đồng không chỉ mang ý nghĩa quản lý tài nguyên hiệu quả mà còn góp phần bảo vệ môi trường, ổn định đời sống người dân và giữ gìn cảnh quan sinh thái. Trong bối cảnh nhu cầu phát triển kinh tế ngày càng lớn, nếu không quản lý chặt chẽ, hoạt động khai thác khoáng sản rất dễ dẫn đến hệ lụy như sạt lở, ô nhiễm nguồn nước, suy giảm đất sản xuất và ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng.
Đây sẽ là nền tảng quan trọng để Lâm Đồng khai thác hợp lý nguồn tài nguyên khoáng sản, phục vụ phát triển kinh tế – xã hội mà vẫn gìn giữ, bảo vệ được môi trường và hệ sinh thái.
Hà Thuỷ