Vấn nạn rác thải xây dựng, rác thải "cồng kềnh" ở Hải Dương

Những bãi đất trống rất dễ trở thành điểm tập kết rác thải xây dựng của nhiều người thiếu ý thức. Trong ảnh: Rác thải xây dựng đổ gần ngã ba khu dân cư Thạch Thủy, phường Phả Lại, Chí Linh (Ảnh chụp ngày 25/7)

Đổ trộm nhiều nơi

Tỷ lệ đô thị hóa toàn tỉnh đạt khoảng 40,7% và con số này sẽ tiếp tục tăng cao trong thời gian tới. Nhiều công trình, dự án lớn, khu chung cư, trung tâm thương mại… mọc lên giúp bộ mặt đô thị ngày càng khang trang, hiện đại. Ở cả khu vực thành thị, nông thôn, đời sống người dân ngày càng được nâng lên, nhu cầu về xây dựng nhà ở cũng đang ngày càng phát triển. Song song với thị trường xây dựng sôi động thì không khó để bắt gặp hình ảnh những đống gạch vữa xuất hiện ở những bãi đất trống của nhiều địa phương hoặc những bao tải chứa rác thải xây dựng xếp thành chồng ở các điểm tập kết rác ở đô thị. Rác thải phát sinh trong quá trình xây dựng, sửa chữa nhà ở của người dân như gạch vữa, mái tôn hỏng, xốp cách âm… hay rác thải cồng kềnh là những bộ bàn ghế, tủ giường, cánh cửa hỏng... người dân đều mang vứt bỏ. Tuy nhiên, vứt bỏ ở đâu và quy trình vứt bỏ thế nào cho đúng thì nhiều người dân chưa nắm rõ.

Ở điểm dân cư gần ngã ba Thạch Thủy, phường Phả Lại (Chí Linh) gần đây có đống gạch lát nền, vữa xây dựng… khá to đổ ngay bãi đất trống. Theo một số người dân ở gần khu vực này, thỉnh thoảng ở đây lại xuất hiện những đống rác vô chủ kiểu như vậy.

Ở TP Hải Dương cũng không khó bắt gặp hình ảnh những bao tải đựng gạch vữa chất đầy ở những điểm thu gom rác thải như bờ kênh T2 đường Lê Thanh Nghị, cuối đường Đoàn Kết... “Nhiều khi đơn vị vừa thu gom một chuyến bao gồm các loại rác thải xây dựng, rác thải cồng kềnh thì ngay sau đó người dân lại mang ra vứt. Những loại rác này khá nặng, cồng kềnh nên việc thu gom khá vất vả và tốn nhiều công sức”, chị Vũ Thị Kim Thơm, Trưởng phòng Kế hoạch – Kỹ thuật, Công ty CP Môi trường đô thị TP Hải Dương nói.

Nhiều chỗ dù không phải điểm thu gom rác thải nhưng vắng người nên thỉnh thoảng lại xuất hiện những bao rác hay những đống rác thải xây dựng vô chủ… “Xí nghiệp Giao thông vận tải TP Hải Dương thường xuyên phải bố trí người đi tuần tra các tuyến đường trong và ngoài các khu dân cư, khi phát hiện các đống rác thải xây dựng vô chủ phải báo cáo cấp trên để thu gom, xử lý”, ông Vũ Văn Thế, Giám đốc xí nghiệp chia sẻ.

Chưa có chỗ chứa

11 huyện, thị xã, thành phố trên địa bàn tỉnh Hải Dương chưa bố trí bãi chứa hay điểm tập kết, đổ chất thải từ hoạt động xây dựng. Chỉ có TP Hải Dương có 1 bãi chứa rác thải xây dựng tại phường Tứ Minh do Xí nghiệp Giao thông vận tải TP Hải Dương trực tiếp quản lý và khai thác. Tuy nhiên, sau gần 17 năm hoạt động, đến hết tháng 11/2023 bãi này đã dừng hoạt động, chuyển giao để TP Hải Dương lấy vị trí xây dựng Trạm xử lý nước thải phía Tây thành phố thuộc Dự án phát triển tổng hợp các khu đô thị động lực TP Hải Dương. Như vậy, đến nay toàn tỉnh không có địa phương nào có bãi chứa rác thải xây dựng riêng biệt.

Toàn tỉnh có duy nhất một bãi chứa rác thải xây dựng ở TP Hải Dương thì đến nay cũng đã thu hồi để xây dựng Trạm xử lý nước thải phía tây thành phố (thuộc Dự án phát triển tổng hợp các khu đô thị động lực TP Hải Dương)

Gần đây, TP Hải Dương đang bố trí điểm tập kết rác thải xây dựng tại khu dân cư Nhân Nghĩa, phường Nam Đồng. Nhưng thực tế đây là một ao rộng khoảng 1.600 m2, sâu khoảng 3 m, UBND TP Hải Dương cho phép phường Nam Đồng lấp đi để làm sân chơi chung. Để giảm chi phí san lấp, rác thải xây dựng đủ điều kiện sẽ được các đơn vị vận chuyển về đây đổ dưới sự giám sát chặt chẽ của chính quyền địa phương và người dân. Khi ao này được lấp đầy thì rác thải xây dựng trên địa bàn TP Hải Dương chưa biết sẽ được thu gom, xử lý ở đâu? Đối với rác thải cồng kềnh như bàn ghế, giường tủ, cánh cửa cũ, tôn… người dân thường mang ra điểm tập kết rác hoặc các điểm thưa vắng người qua lại vứt bỏ. Công ty CP Môi trường đô thị TP Hải Dương phải thu gom về bãi tập kết rác tạm thời, bố trí nhân lực tháo dỡ sau đó chở xuống nhà máy xử lý để ép nghiền nhỏ tái chế.

Tương tự ở TP Chí Linh, rác thải xây dựng hoặc cồng kềnh vẫn để chung với rác thải sinh hoạt hằng ngày. Các phường, xã bố trí được bãi rác tập trung sẽ tận dụng rác thải xây dựng đổ nền hoặc gia cố lối ra vào bãi rác. Còn những địa phương không có bãi rác tập trung thì rác xây dựng để lẫn cùng rác thải sinh hoạt, Công ty CP Giao thông – Môi trường và Đô thị Chí Linh sẽ thu gom mang đi.

Theo các chuyên gia, rác thải xây dựng có khả năng tái sử dụng rất cao. Tuy nhiên, hiện nay ở Hải Dương, loại rác thải này chưa được phân loại tại nguồn, chưa có điểm tập kết riêng biệt để có thể tái sử dụng.

Khẩn trương đưa các quy định vào cuộc sống

Trước thực trạng trên, UBND tỉnh vừa ban hành “Quy định về thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn xây dựng và quy hoạch địa điểm đổ chất thải từ hoạt động xây dựng; bùn thải từ bể phốt, hầm cầu và bùn thải từ hệ thống thoát nước trên địa bàn tỉnh Hải Dương”.

Việc ban hành quy định nhằm cụ thể hóa trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, các gia đình, cá nhân có các hoạt động phát sinh, phân loại, thu gom, vận chuyển, rác thải xây dựng. Thực hiện quy định này giúp nâng cao ý thức, trách nhiệm của các tổ chức, gia đình và cá nhân phát sinh rác thải xây dựng trong thu gom, phân loại, tái chế, tái sử dụng. Đồng thời nâng cao trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động thu gom, vận chuyển, xử lý; khuyến khích các tổ chức, cá nhân đầu tư xã hội hóa công tác thu gom, vận chuyển, tái sử dụng, tái chế, xử lý rác thải xây dựng…

UBND TP Hải Dương cũng vừa phê duyệt đề án “Phân loại rác thải sinh hoạt tại gia đình và tái chế chất thải thực phẩm sau phân loại trên địa bàn TP Hải Dương”. Trong đề án, UBND TP Hải Dương đã quy định đối với rác thải xây dựng, UBND các phường, xã bố trí các điểm tập kết để người dân tự vận chuyển đến. Trường hợp các phường trung tâm không có khả năng bố trí thì Công ty CP Môi trường đô thị Hải Dương phối hợp cùng UBND các phường bố trí điểm tiếp nhận phù hợp. Đối với rác thải cồng kềnh, người dân phải tự tháo dỡ, thu gọn thể tích. UBND các phường, xã sẽ phối hợp với Công ty CP Môi trường đô thị Hải Dương tổ chức điểm tiếp nhận rác thải cồng kềnh để vận chuyển đến nơi xử lý phù hợp…

Có thể thấy, UBND tỉnh và một số địa phương đã đưa ra những quy định cụ thể, gắn trách nhiệm cho cơ quan nhà nước và phía người dân để khắc phục tình trạng xả rác thải xây dựng, rác thải cồng kềnh bừa bãi.

“Chúng tôi rất mong muốn UBND TP Hải Dương bố trí được địa điểm tập kết, đổ rác thải rắn xây dựng và đẩy mạnh tuyên truyền tới người dân, góp phần quan trọng phân loại rác thải xây dựng ngay từ nguồn. Hiện có nhiều công nghệ mới có thể nghiền ép để tái chế, tái sử dụng nguồn rác thải này”, ông Nguyễn Thành Đô, Giám đốc Công ty CP Môi trường Đô thị TP Hải Dương bày tỏ.

Tuy nhiên, giải pháp căn cơ, lâu bền chính là tái chế, tái sử dụng rác thải xây dựng, rác thải cồng kềnh. Thực tế hiện nay, việc xử lý loại rác thải này ở Hải Dương vẫn là chôn lấp, gây lãng phí. Theo tìm hiểu, một số địa phương đã sử dụng công nghệ hiện đại trong xử lý rác thải xây dựng thành vật liệu xây dựng, san lấp mang lại hiệu quả kinh tế cao. Hà Nội đang áp dụng công nghệ nghiền, xử lý, tái chế chất thải xây dựng bằng công nghệ tiên tiến. Đơn vị thực hiện thu gom, xử lý rác thải xây dựng đã đầu tư máy móc thiết bị hiện đại công nghệ châu Âu có độ ồn và nồng độ bụi phát ra thấp. Toàn bộ rác thải xây dựng sau khi được phân loại sẽ đưa vào máy nghiền tùy kích cỡ, rồi chuyển sang làm gạch bê tông hoặc vật liệu san lấp. Trong thời điểm vật liệu san lấp ngày càng khan hiếm thì đây được xem là giải pháp hữu hiệu và kinh tế hơn cả.

Để khắc phục tình trạng trên, đề nghi các cấp, ngành liên quan khẩn trương đưa các quy định về xử lý rác thải xây dựng, rác thải cồng kềnh vào cuộc sống. Chính quyền địa phương sớm quan tâm bố trí các bãi chứa rác thải nói chung và rác thải xây dựng nói riêng. Bên cạnh đó, các đơn vị thu gom, xử lý nên quan tâm đầu tư công nghệ xử lý rác thải xây dựng. Người dân nâng cao ý thức trong phân loại rác thải tại nguồn, nhất là rác thải xây dựng, rác thải cồng kềnh theo quy định.

THANH LONG