Khói thuốc thụ động được tạo ra từ đầu điếu thuốc đang cháy, khói thở ra của người hút cùng tàn dư bám lại trong không khí và đồ vật. Người hít phải khói thuốc dù không hút cũng phải đối mặt với các nguy cơ bệnh tật tương tự như người hút chủ động.
WHO cảnh báo: chỉ cần 30 phút tiếp xúc cũng có thể làm rối loạn lưu lượng máu, tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim. Tiếp xúc lâu dài khiến người không hút có nguy cơ ung thư phổi cao hơn 20–30%. Đặc biệt, trẻ em thường xuyên sống trong môi trường có khói thuốc dễ mắc các bệnh về hô hấp, hen suyễn, viêm tai giữa và thậm chí đột tử ở trẻ sơ sinh.
Theo phân tích của các chuyên gia, khi một điếu thuốc cháy tạo ra đến bốn dòng khói. Người hút trực tiếp hít dòng khói chính, còn người xung quanh sẽ hít ba dòng còn lại, vốn chứa nhiều độc chất hơn. Khói thuốc có thể lan khắp nhà, lưu lại trong thảm, đồ nội thất và bức tường, rồi phát tán trở lại không khí.
Theo WHO, mức độ phơi nhiễm khói thuốc thụ động cao nhất vẫn tập trung tại các quốc gia thu nhập thấp và trung bình. Ở Việt Nam, gánh nặng thuốc lá đặc biệt nghiêm trọng. Mỗi năm có khoảng 100.000 ca tử vong liên quan đến thuốc lá, trong đó 84.500 ca do hút thuốc chủ động và 18.800 ca do hút thuốc thụ động.
Bên cạnh đó, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điếu ở nam giới trưởng thành vẫn ở mức cao, 41,1% năm 2025. Thuốc lá điện tử cũng đang lan nhanh trong giới trẻ, với 7,3% nhóm tuổi 15–24 sử dụng, tiềm ẩn nguy cơ tạo ra “làn sóng nghiện nicotine mới”.
Bộ Y tế cho biết, thiệt hại kinh tế do thuốc lá tại Việt Nam ước tính lên tới 108.000 tỉ đồng/năm, tương đương 1,14% GDP và cao gấp 5 lần so với nguồn thu thuế thuốc lá. Đây là gánh nặng không nhỏ đối với ngân sách và hệ thống y tế.
Trước thực trạng trên, Việt Nam đang quyết liệt triển khai Chiến lược quốc gia về phòng chống tác hại thuốc lá đến năm 2030. Các biện pháp được nhấn mạnh gồm: tăng cường kiểm tra tại cơ sở y tế, trường học, nhà hàng, khách sạn; xử lý nghiêm hành vi hút thuốc tại khu vực cấm; siết chặt buôn bán thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng theo Nghị quyết 173/2024/QH15.
WHO kêu gọi mọi quốc gia, trong đó có Việt Nam, xây dựng môi trường sống không khói thuốc, coi đây là ưu tiên sức khỏe cộng đồng. “Không có mức độ tiếp xúc nào với khói thuốc được coi là an toàn. Bảo vệ trẻ em và thế hệ tương lai phải bắt đầu từ hôm nay, bằng hành động cụ thể của mỗi cá nhân và cộng đồng”, báo cáo WHO năm 2025 nhấn mạnh./.