Côn Đảo giảm nhựa: Lan tỏa lối sống xanh từ du khách đến cộng đồng

Sức ép từ rác thải nhựa đại dương

Côn Đảo chịu ảnh hưởng nghiêm trọng từ rác nhựa đại dương, nhất là tại rừng ngập mặn, rạn san hô và các bãi đá ven bờ. Những năm gần đây, lượng khách du lịch tăng nhanh cũng khiến rác thải nhựa gia tăng đáng kể.

Theo thống kê, mỗi ngày đảo phát sinh 24-25 tấn chất thải rắn sinh hoạt, trong đó lượng tồn đọng chưa xử lý đã vượt 100.000 tấn tại khu vực Bãi Nhát. Riêng rác thải nhựa từ hoạt động du lịch lên tới 221,4 tấn/năm, trong đó phát sinh tại cơ sở lưu trú và dịch vụ chiếm 33,3%.

Khảo sát của Viện Nghiên cứu Biển và Hải đảo cho thấy trung bình mỗi người dân Côn Đảo phát thải gần 65kg rác nhựa mỗi năm. Chương trình giám sát của IUCN, WWF, GreenHub và 11 khu bảo tồn biển cũng xác nhận, các bãi biển ở Côn Đảo có khối lượng rác nhựa cao nhất, trung bình 1,3kg/mét bãi biển mỗi năm. Đây là thách thức lớn với định hướng phát triển kinh tế xanh và du lịch bền vững.

Theo lãnh đạo đặc khu Côn Đảo, giảm ô nhiễm nhựa là vấn đề được quan tâm hàng đầu. Từ tháng 3/2022, WWF-Việt Nam và UBND huyện Côn Đảo, tỉnh Bà Rịa –Vũng Tàu (nay là đặc khu Côn Đảo, TP.HCM) đã ký cam kết “Côn Đảo - Điểm đến giảm nhựa”, tập trung nâng cao nhận thức của khách du lịch để mỗi du khách có trách nhiệm hơn khi đến đảo.

Học sinh trường THCS Lê Hồng Phong (đặc khu Côn Đảo) thực hiện phân loại rác tại nguồn để giảm nhựa

Để đạt mục tiêu này, địa phương huy động sự phối hợp giữa chính quyền, các cơ quan, doanh nghiệp, cộng đồng dân cư và du khách trong việc giảm tiêu thụ nhựa dùng một lần, xử lý rác tồn đọng và tăng cường quản lý chất thải rắn sinh hoạt.

Sau 3 năm, hàng loạt hoạt động được triển khai như Tuần lễ giảm nhựa, triển lãm “Du hí biển nhựa”, ngày hội “Đổi rác lấy quà”, vận động người dân tham gia giảm nhựa. Đặc biệt, tại Khu bảo tồn biển, các chương trình thu gom rác trong rạn san hô, rừng ngập mặn được triển khai thường xuyên.

Tính đến 1/6/2025, toàn đảo đã thu gom 176 tấn nhựa; 145 cơ sở du lịch cam kết giảm nhựa; 100% người dân đồng hành; các mô hình “Trường học giảm nhựa”, “Ngôi nhà xanh”, “Điểm đến không nhựa” đang được nhân rộng.

Du lịch xanh, cộng đồng bền vững

Hưởng ứng chiến dịch, nhiều cơ sở lưu trú trên đảo đã áp dụng giải pháp giảm nhựa: thay chai nhựa bằng chai thủy tinh, dùng túi giấy, ống hút sinh học, dầu gội – sữa tắm trong chai lớn dùng lâu dài, cho du khách mượn túi vải đi chợ.

Một khách sạn tại Côn Đảo sử dụng các vật dụng thân thiện môi trường để phục vụ khách

Khách sạn The Secret Côn Đảo từ khi mở cửa (2020) đã hạn chế tối đa túi nilon, dùng vật liệu thân thiện cho các vật dụng cá nhân, thay nước đóng chai nhựa bằng hệ thống lọc RO đóng chai thủy tinh.

Đặc biệt, chương trình “giỏ lễ xanh” được triển khai đồng bộ: mâm lễ không còn hàng mã, túi nylon, mút xốp, nhựa dùng một lần. Hiện gần 100% người dân và du khách không sử dụng các sản phẩm này khi viếng thăm di tích. Chỉ số AQI tại nhiều điểm di tích đã cải thiện rõ rệt, ở mức rất tốt.

Ông Lê Anh Tú, Bí thư đặc khu Côn Đảo, cho biết thông điệp “Đến không mang nhựa, đi để lại yêu thương” đã được lan tỏa mạnh mẽ qua các hoạt động thiết thực như dán poster tại sân bay, bến tàu, khách sạn, nhà hàng; phát sổ tay hướng dẫn du lịch xanh; khuyến khích sản phẩm thay thế nhựa.

Người dân Côn Đảo đi chợ bằng làn nhựa để hạn chế túi nilon, góp phần giảm rác thải nhựa

Sáng kiến “Đô thị giảm nhựa” được Tổ chức Quốc tế về Bảo tồn Thiên nhiên (WWF) khởi xướng từ năm 2018, triển khai tại nhiều quốc gia trên thế giới. Mục tiêu của chương trình là xây dựng mạng lưới đô thị cùng hành động để giảm tối thiểu 30% lượng rác thải nhựa thất thoát ra môi trường vào năm 2025, tiến tới một nền kinh tế tuần hoàn đối với nhựa.
Tại Việt Nam, sáng kiến này được triển khai từ năm 2020, với sự tham gia của nhiều đô thị ven biển và đô thị lớn. Các hoạt động trọng tâm gồm: nâng cao nhận thức cộng đồng, hỗ trợ chính quyền xây dựng chính sách quản lý rác thải nhựa, thí điểm mô hình giảm nhựa trong trường học, khu dân cư, cơ sở kinh doanh và ngành du lịch.

Tùng Lâm