Nâng cao hiệu quả quản lý, thu gom vỏ thuốc bảo vệ thực vật ở Lâm Đồng

Theo thống kê từ ngành Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Lâm Đồng, toàn tỉnh hiện có trên 1 triệu ha đất gieo trồng cây nông nghiệp. Hàng năm, việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) để phòng, chống và kiểm soát sâu bệnh hại cây trồng làm phát sinh khoảng 276 tấn bao gói thuốc BVTV. Tuy nhiên, tỷ lệ được thu gom, xử lý hiện mới chỉ đạt 18,9%.

Để tăng cường quản lý các nguồn chất thải phát sinh từ hoạt động sản xuất nông nghiệp, nhất là bao gói thuốc BVTV, Sở Nông nghiệp và Môi trường đề nghị UBND các xã, phường, đặc khu chỉ đạo thực hiện có hiệu quả các giải pháp trước mắt và lâu dài.

Nhằm tăng cường quản lý, bảo vệ môi trường trước những tác động do vỏ, bao gói thuốc BVTV gây ra, xã Nâm Nung (tỉnh Lâm Đồng) đã và đang triển khai nhiều giải pháp. Việc đặt các điểm thu gom tập trung và tuyên truyền nâng cao ý thức người dân đã mang lại chuyển biến rõ rệt trong bảo vệ môi trường nông thôn.

Đơn cử tại cánh đồng Đắk Rền, đây là một trong những cánh đồng lớn của xã Nâm Nung, nằm ở khu vực phía Tây tỉnh Lâm Đồng. Cánh đồng này có hàng trăm ha cây trồng, chủ yếu trồng cây ngắn ngày luân phiên 2 - 3 vụ/năm. Cùng với phân bón và nguồn nước tưới dồi dào, thuốc BVTV là “người bạn đồng hành” của cây trồng. Song đi kèm với đó là lượng lớn vỏ chai, bao bì thuốc BVTV thải ra môi trường. Để khắc phục tình trạng vứt bỏ bừa bãi, từ năm 2024, thanh niên xã Nâm Nung đã lắp đặt nhiều thùng bê tông tròn ngay dọc trục đường chính.

Theo UBND xã Nâm Nung, hiện người dân đã quen với việc bỏ vỏ bao thuốc BVTV vào thùng, thay vì ném xuống ruộng hay mương nước. Dù vậy, lượng rác phát sinh khá lớn khiến một số thùng nhanh chóng đầy. Có nơi, người dân phải chất đống xung quanh, tiềm ẩn nguy cơ ô nhiễm, đặc biệt ở những thùng đặt gần kênh mương tưới tiêu.

Không chỉ xã Nâm Nung, các xã khác của Lâm Đồng cũng tích cực triển khai thu gom, xử lý vỏ bao thuốc BVTV. Như cánh đồng Buôn Choáh, xã Nam Đà, hiện nay, hệ thống thùng bê tông tròn với đường kính hơn 1 m, cao hơn 1,5 m để tập kết vỏ thuốc BVTV được lắp đặt từ nhiều năm trước góp phần bảo vệ môi trường nông nghiệp.

Nhờ vậy, thói quen của nông dân đã thay đổi rõ rệt. Phần lớn bao bì sau sử dụng đều được bỏ vào thùng, sau đó tập trung đốt tại các hố xử lý. Việc lắp đặt các thùng, hố thu gom rác thải từ thuốc BVTV tại một số xã của Lâm Đồng đã được quan tâm từ cách đây nhiều năm.

Các địa phương của Lâm Đồng đã tích cực triển khai các biện pháp bảo vệ môi trường nông nghiệp. 

Tại các xã như Cư Jút, Nam Dong, Đắk Wil… chính quyền đã dành hàng trăm triệu đồng từ chương trình Xây dựng nông thôn mới để lắp đặt thí điểm các thùng, hố thu gom từ năm 2020. Hiện nay, mạng lưới thùng, hố thu gom vỏ thuốc BVTV được mở rộng. Các địa phương còn hợp đồng với đơn vị chuyên xử lý chất thải nguy hại nhằm thu gom an toàn.

Tuy nhiên, tại một số địa phương vẫn tồn tại tình trạng vỏ, bao thuốc BVTV bị vứt bỏ bừa bãi. Để khắc phục, tỉnh Lâm Đồng đã triển khai nhiều giải pháp. Trước hết, UBND cấp xã được giao trách nhiệm trực tiếp tổ chức thu gom, xây dựng bể chứa tại các vùng sản xuất (mỗi 3 ha đất canh tác hàng năm hoặc 10 ha cây lâu năm phải có một bể chứa).

Các bao bì sau sử dụng được tập kết và chuyển giao cho đơn vị có chức năng xử lý chất thải nguy hại, tuyệt đối không để người dân tự tiêu hủy. Song song, công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức được chú trọng nhằm thay đổi hành vi của nông dân trong việc sử dụng và thải bỏ bao gói thuốc BVTV. Ngoài ra, tỉnh khuyến khích tổ chức các phong trào “đổi vỏ thuốc lấy quà”, huy động doanh nghiệp đồng hành, đồng thời phát triển nông nghiệp tuần hoàn, nông nghiệp hữu cơ để giảm phụ thuộc vào hóa chất.

Mục tiêu đến năm 2030, Lâm Đồng phấn đấu nâng tỷ lệ thu gom bao gói thuốc BVTV đúng quy định đạt 80%. Đây là hướng đi quan trọng nhằm giảm ô nhiễm, bảo vệ môi trường và xây dựng nền nông nghiệp bền vững. Rác thải nông nghiệp hiện được chia làm 3 nhóm. Trong đó, bao gói thuốc BVTV là rác thải nguy hại cần phải được thu gom vào các bể chứa, kho lưu chứa và xử lý tại các cơ sở đủ điều kiện tiêu hủy chất thải nguy hại.

Ngành Nông nghiệp và Môi trường Lâm Đồng đặt mục tiêu đến năm 2030, tỷ lệ thu, gom bao gói thuốc BVTV đúng quy định đạt 80%. Việc thu gom, vận chuyển, xử lý bao gói thuốc BVTV trên địa bàn được trích từ nguồn kinh phí sự nghiệp môi trường của địa phương.

Trước đó, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (nay là Nông nghiệp và Môi trường) đã ban hành Thông tư liên tịch số 05/2016/TTLT-BNNPTNT-BTNMT về việc hướng dướng thu gom, vận chuyển và xử lý bao gói thuốc BVTV sau sử dụng.

Thông tư nêu rõ, bao gói thuốc BVTV sau sử dụng phải được thu gom về các bể chứa. Bể chứa phải đảm bảo yêu cầu sau: Đặt tại các vị trí thích hợp, dễ nhận biết ven đường, trục giao thông nội đồng, bờ ruộng lớn; không bị ngập lụt, gần Điểm pha chế thuốc trước khi đem đi phun rải để thuận tiện cho việc thu gom bao gói thuốc bảo vệ thực vật sau sử dụng; không làm ảnh hưởng đến nguồn nước sinh hoạt, khu dân cư, giao thông và mỹ quan nông thôn;

Ngành nông nghiệp tỉnh Lâm Đồng chủ động thu gom, xử lý bao, vỏ thuốc BVTV. (Ảnh: VL). 

Khu vực lưu chứa phải đảm bảo yêu cầu sau: Bố trí tại địa Điểm xa khu dân cư, nguồn nước, chợ, bệnh viện, trường học và đảm bảo các yêu cầu khác về bảo vệ môi trường. Khu vực lưu chứa phải kín, không bị khuyếch tán mùi ra bên ngoài, có độ cao nền đảm bảo không bị ngập lụt, thiết kế tránh nước mưa chảy tràn từ bên ngoài vào, có mái che kín nắng, mưa cho toàn bộ khu vực lưu chứa bằng vật liệu không cháy, có biện pháp hoặc thiết kế hạn chế gió trực tiếp vào bên trong, có rãnh thu chất lỏng về một hố ga thấp hơn sàn để đảm bảo không chảy tràn chất lỏng ra bên ngoài khi vệ sinh, chữa cháy hoặc sự cố rò rỉ. Mặt sàn, hố ga trong khu vực lưu chứa được làm bằng vật liệu chống thấm;…

Triển khai thực hiện nghiêm Thông tư liên tịch trên, công tác quản lý, thu gom vỏ thuốc BVTV đang được triển khai quyết liệt với nhiều giải pháp đồng bộ tại Lâm Đồng. Chính quyền địa phương phối hợp cùng các đoàn thể đã lắp đặt thùng chứa tập trung tại các vùng sản xuất, tạo thuận lợi cho nông dân bỏ vỏ bao bì sau sử dụng đúng nơi quy định.

Song song với đó, các buổi tuyên truyền, tập huấn được tổ chức thường xuyên, giúp bà con hiểu rõ tác hại của việc vứt bỏ bừa bãi vỏ thuốc BVTV ra môi trường. Nhờ vậy, ý thức cộng đồng từng bước được nâng cao, số lượng vỏ bao bì được thu gom ngày càng nhiều, hạn chế đáng kể tình trạng tồn dư hóa chất gây ô nhiễm đất, nguồn nước và ảnh hưởng đến sức khỏe con người.

Mô hình thu gom, xử lý tại xã Nâm Nung hay xã Nam Đà  không chỉ góp phần xây dựng môi trường nông thôn xanh – sạch – đẹp mà còn tạo tiền đề nhân rộng ra các địa phương khác, hướng tới nền nông nghiệp an toàn, bền vững. Đây chính là nền tảng để nông nghiệp địa phương phát triển theo hướng an toàn, hiện đại, đồng thời tạo sức lan tỏa đến nhiều vùng sản xuất khác của tỉnh Lâm Đồng.

Vũ Thanh