Học sinh huyện Giao Thủy tham gia chiến dịch làm sạch bờ biển nơi sinh sống.
Với 72km đường bờ biển và hệ thống các sông lớn: Hồng, Sò, Ninh Cơ, Đáy đổ ra biển, Nam Định đặc biệt chú trọng kiểm soát RTN từ đất liền ra biển. Chủ tịch UBND tỉnh đã ban hành Chỉ thị về tăng cường quản lý, tái sử dụng, tái chế và giảm thiểu chất thải nhựa; phát động phong trào “Chống ô nhiễm nhựa”, đồng thời giao Sở Nông nghiệp và Môi trường chủ trì điều tra, phân loại các nguồn phát sinh RTN từ ven biển, đất liền và trên biển, xây dựng cơ sở dữ liệu RTN đại dương. Trên cơ sở đó, nhiều giải pháp cụ thể đã được triển khai: Sở Nông nghiệp và Môi trường đã tham mưu, đề xuất các cơ chế, chính sách phù hợp để tổ chức thực hiện các quy hoạch, kế hoạch, dự án, chương trình quản lý RTN gắn với khai thác, sử dụng bền vững tài nguyên biển; hướng dẫn các địa phương ven biển tổ chức hệ thống thu gom, phân loại, vận chuyển và xử lý RTN ven biển. Sở cũng chú trọng kiểm soát nghiêm ngặt việc thải RTN từ hoạt động đánh bắt, nuôi trồng thủy sản, đặc biệt tại Vườn quốc gia Xuân Thủy, khu vực rừng ngập mặn Nghĩa Hưng và cộng đồng ngư dân ven biển. Đồng thời, yêu cầu xử lý nghiêm các tàu thuyền cố tình xả RTN, ngư cụ hỏng xuống biển. Sở Xây dựng tăng cường kiểm tra xử lý vi phạm trong lĩnh vực vận tải biển, cảng biển và yêu cầu bố trí hạ tầng tiếp nhận, lưu chứa rác phù hợp tại các khu du lịch biển, khu xử lý chất thải rắn tập trung.
Đặc biệt, dự án “Giảm thiểu ô nhiễm RTN trên sông Hồng” do Sở Nông nghiệp và Môi trường phối hợp cùng Trung tâm Bảo tồn sinh vật biển và Phát triển cộng đồng (MCD) triển khai ngày càng hiệu quả. Dự án đã lắp đặt 6 bẫy rác trên các dòng sông lớn, gồm 5 bẫy rác đặt trên sông Hồng địa phận các huyện Nam Trực, Xuân Trường, Giao Thuỷ, thành phố Nam Định và 1 bẫy rác đặt trên sông Đào địa phận thành phố Nam Định. Các bẫy rác đã góp phần tăng hiệu quả thu gom rác trôi nổi trên sông, giảm thiểu rác trôi ra biển và nâng cao ý thức của cộng đồng địa phương trong công tác quản lý rác thải rắn, RTN, đóng góp vào hệ thống dữ liệu mạng lưới bẫy rác toàn cầu. Các huyện ven biển Giao Thủy, Hải Hậu, Nghĩa Hưng đã tích cực tổ chức tập huấn nâng cao năng lực quản lý RTN cho cán bộ môi trường, đồng thời kiểm tra, giám sát chặt chẽ các cơ sở dịch vụ ven biển về thu gom, xử lý RTN. Các chiến dịch làm sạch biển định kỳ cũng được duy trì tại các bãi biển với sự tham gia của cộng đồng và doanh nghiệp.
Không chỉ tập trung kiểm soát trên biển và khu vực ven biển, tỉnh còn triển khai đồng bộ các biện pháp giảm thiểu RTN trong sinh hoạt, nông nghiệp và dịch vụ du lịch. Đến nay, toàn tỉnh có 82% số xã, phường, thị trấn đã tham gia phân loại rác thải tại nguồn và thực hiện giảm thiểu sử dụng các sản phẩm nhựa dùng một lần, khó phân hủy, tái sử dụng các sản phẩm từ nhựa; góp phần giảm khoảng 30% lượng rác thải đưa đi xử lý, trong đó có một lượng đáng kể là RTN. Việc sử dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật trong sản xuất nông nghiệp cũng phát sinh RTN nguy hại là các bao bì, túi đựng với tỷ lệ chiếm khoảng 10% so với lượng phân bón. Để hạn chế ô nhiễm môi trường từ loại rác này, các địa phương đã xây dựng các bể chứa vỏ bao thuốc bảo vệ thực vật sau sử dụng để thu gom, xử lý an toàn theo quy định. Toàn tỉnh có 20.075 bể chứa được xây ở các đường trục chính của cánh đồng, thuận tiện cho việc thu gom; các xã cũng đã ký hợp đồng với đơn vị có chức năng để vận chuyển, xử lý lượng bao bì thuốc bảo vệ thực vật đã thu gom theo quy định. Du lịch xanh cũng được lồng ghép với mục tiêu môi trường, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổ chức ký cam kết không sử dụng nhựa dùng một lần với các cơ sở lưu trú, điểm du lịch ven biển, thí điểm mô hình “Du lịch không nhựa” tại Quất Lâm, Thịnh Long…
Các cấp Hội Phụ nữ tỉnh tích cực tuyên truyền, vận động hội viên từ bỏ thói quen sử dụng túi ni lông, đồ nhựa dùng một lần, thay thế bằng sản phẩm thân thiện với môi trường. Nhiều mô hình thiết thực được triển khai như: “Chi Hội Phụ nữ 5 không, 3 sạch”, “Nói không với túi ni lông”, “Chi hội không có rác thải”, “Tuyến đường xanh - sạch - đẹp”, “Dòng sông không rác thải”… Hàng năm, từ hoạt động các mô hình, hàng chục tấn RTN được thu gom, tái chế, bán gây quỹ. Nguồn kinh phí này được Hội dùng để thăm hỏi, tặng quà, hỗ trợ sinh kế cho phụ nữ khó khăn và trẻ em mồ côi, góp phần lan tỏa lối sống xanh và tinh thần nhân ái trong cộng đồng.
Đổi mới cách làm, lan tỏa hành động xanh trong cộng đồng
Hưởng ứng Ngày Môi trường Thế giới (5/6) với chủ đề “Chống ô nhiễm nhựa”, các cấp chính quyền, ngành chức năng đã bám sát chỉ đạo của tỉnh tại Kế hoạch 99/KH-UBND ngày 27/5/2025, tập trung triển khai nhiều phần việc cụ thể, thiết thực gắn với Tháng hành động vì môi trường năm 2025 (từ cuối tháng 5 đến hết tháng 6).
Điểm mới nổi bật trong năm nay là các hoạt động hưởng ứng được tổ chức đồng bộ, gắn kết chặt chẽ với chương trình xây dựng nông thôn mới nâng cao, kiểu mẫu và chiến lược phát triển kinh tế tuần hoàn. Các mô hình chống RTN được phát động, triển khai sâu rộng tại cơ sở, đặc biệt là tại chợ dân sinh, trường học, siêu thị, cơ quan công sở; mỗi huyện, thành phố đều phấn đấu xây dựng ít nhất một mô hình “Không nhựa” cụ thể, hiệu quả, có khả năng nhân rộng. Ngoài ra, năm nay tỉnh phát động Ngày “Không nhựa sử dụng một lần” trên toàn tỉnh, phát động chiến dịch truyền thông “Chung tay giảm thiểu RTN - Lan tỏa lối sống xanh”. Các hoạt động truyền thông được đổi mới với sự tham gia của cộng đồng trẻ, tổ chức đoàn thể, doanh nghiệp, qua nhiều nền tảng số, mạng xã hội, bên cạnh hệ thống báo chí chính thống. Các sở, ban, ngành, đoàn thể, địa phương tập trung tổ chức lễ phát động, mít tinh, tổng vệ sinh môi trường, vớt RTN tại các tuyến sông, kênh mương, ao hồ; đồng thời biểu dương, nhân rộng các sáng kiến, mô hình hay, cách làm hiệu quả trong giảm thiểu RTN, bảo vệ môi trường.
Những hoạt động đồng bộ, thiết thực đang được triển khai trên toàn tỉnh không chỉ cụ thể hóa mục tiêu chống ô nhiễm RTN mà còn đánh dấu bước chuyển mạnh mẽ từ nhận thức sang hành động, từ tuyên truyền sang thực thi; nỗ lực lan tỏa lối sống xanh, xây dựng cộng đồng văn minh, tiêu dùng bền vững.
Bài và ảnh: Thanh Thúy