Trước đó, vào năm 2024, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã phát động, lấy năm 2024 - 2025 là “Năm tăng cường thực hiện hiệu quả đồng quản lý trong bảo vệ nguồn lợi thủy sản (NLTS)” với chủ đề: Đồng quản lý trong bảo vệ nguồn lợi thuỷ sản vì sinh kế của cộng đồng - chung tay vì một ngành thủy sản xanh và phát triển bền vững. Đến nay, theo báo cáo của Cục Thủy sản và Kiểm ngư, cả nước đã có 13 tỉnh, thành phố tổ chức triển khai thực hiện đồng quản lý trong bảo vệ nguồn lợi thuỷ sản với 69 tổ chức.
Thông qua sự phối hợp giữa cơ quan quản lý nhà nước, chính quyền địa phương và cộng đồng ngư dân, mô hình này góp phần nâng cao ý thức bảo vệ nguồn lợi thủy sản, giảm hoạt động khai thác tận diệt và phục hồi hệ sinh thái ven bờ. Hiệu quả bước đầu cho thấy đồng quản lý không chỉ là giải pháp quản lý bền vững, mà còn là hướng đi phù hợp với thực tiễn sản xuất và sinh kế của người dân. Hưởng ứng chủ trương của Bộ Nông nghiệp và Môi trường (NN&MT), năm 2024 - 2025 được xác định là “Năm tăng cường, thực hiện hiệu quả đồng quản lý trong bảo vệ nguồn lợi thủy sản”, tỉnh Bến Tre đang tập trung chỉ đạo và triển khai quyết liệt các giải pháp, nhằm thực hiện hiệu quả mục tiêu đề ra.
Hoạt động đồng quản lý được xem là một chiến lược quan trọng, huy động sự tham gia của người dân, cộng đồng và các tổ chức vào công tác bảo tồn và phát triển nguồn lợi thủy sản địa phương. Trên cơ sở Công văn số 2338/BNNMT-TSKN ngày 23-5-2025 của Bộ NN&MT, UBND tỉnh Bến Tre đã chỉ đạo Sở NN&MT chủ trì phối hợp với các ngành, địa phương liên quan để thực hiện các nhiệm vụ trọng tâm. Đồng thời, xây dựng, hoàn thiện Đề án đồng quản lý làm cơ sở pháp lý triển khai trên địa bàn tỉnh.
Với chủ đề “Đồng quản lý trong bảo vệ nguồn lợi thủy sản vì sinh kế cộng đồng - chung tay vì một ngành thủy sản xanh và phát triển bền vững”, Bến Tre đã triển khai nghiêm túc chủ trương của Bộ NN&MT. Để đồng quản lý phát huy hiệu quả thực chất, UBND tỉnh chú trọng tăng cường tuyên truyền, tập huấn.
Cùng với việc khai thác, hoạt động nuôi trồng thuỷ hải sản là hướng đi phù hợp trong bối cảnh nguồn lợi thuỷ sản đang dần cạn kiệt như hiện nay. (Ảnh: Internet).
Cụ thể, tổ chức các chương trình truyền thông sinh động, phù hợp với điều kiện và tập quán địa phương; lồng ghép nội dung bảo vệ thủy sản vào sinh hoạt cộng đồng, tổ chức thi tìm hiểu, phát sóng bản tin qua truyền hình phát thanh. Khuyến khích thành lập các tổ chức cộng đồng được giao quyền đồng quản lý. Hỗ trợ kỹ thuật và pháp lý để người dân yên tâm tham gia bảo vệ nguồn lợi nơi mình sinh sống.
Bố trí và huy động nguồn lực, ưu tiên sử dụng ngân sách địa phương và tăng cường thu hút nguồn lực xã hội hóa, tài trợ từ các tổ chức quốc tế, doanh nghiệp... để triển khai đồng quản lý một cách thiết thực. UBND tỉnh giao Sở NN&MT hướng dẫn, kiểm tra, tổng hợp tình hình và tham mưu UBND tỉnh triển khai hiệu quả chủ trương.
Bên cạnh đó, các đơn vị liên quan, đặc biệt là chính quyền cấp huyện, xã ven biển và vùng cửa sông, cần đồng hành chặt chẽ, nhằm huy động tối đa sự vào cuộc của người dân. Thông qua việc đẩy mạnh đồng quản lý, tỉnh hướng đến mục tiêu lâu dài là bảo vệ và phục hồi hệ sinh thái thủy sản, đảm bảo nguồn sinh kế ổn định cho ngư dân và giữ gìn môi trường biển cửa sông xanh sạch.
Theo Công văn số 2338/BNNMT-TSKN của Bộ NN&MT về việc tiếp tục tăng cường tổ chức thực hiện đồng quản lý trong bảo vệ nguồn lợi thủy sản, sau 1 năm tổ chức thực hiện, tổng hợp kết quả từ các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương, hầu hết các địa phương có sự quan tâm, chỉ đạo tăng cường thực hiện đồng bộ quản lý trong bảo vệ nguồn lợi thủy sản.
Trong đó, công tác tuyên truyền, tập huấn cho cộng đồng được thực hiện đồng bộ tại các địa phương. Trong năm 2024, có 8 tổ chức cộng đồng được công nhận và giao quyền thực hiện đồng quản lý trong bảo vệ nguồn lợi thủy sản.
Công văn số 2338/BNNMT-TSKN của Bộ NN&MT đề nghị UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương chỉ đạo các sở, ban ngành, các cấp chính quyền tại địa phương thực hiện đầy đủ quy định về trách nhiệm của UBND cấp tỉnh liên quan đến thực hiện đồng quản lý trong bảo vệ nguồn lợi thủy sản theo quy định tại khoản 4, khoản 5 Điều 72 Nghị định số 26/2019/NĐ-CP ngày 8-3-2019 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Thủy sản.
Bảo vệ nguồn lợi thuỷ sản góp phần bảo tồn tài nguyên bền vững. (Ảnh: BBL).
Thực hiện đầy đủ các nhiệm vụ chính và kế hoạch trọng tâm của UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương tại Văn bản số 2770/BNN-KN ngày 16-4-2024 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (nay là Bộ NN&MT), trong đó, đề nghị khẩn trương xây dựng, phê duyệt Đề án thực hiện đồng quản lý trong bảo vệ nguồn lợi thủy sản trên địa bàn tỉnh, tạo căn cứ pháp lý, đồng bộ thực hiện đồng quản lý tại địa phương.
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu, khai thác cạn kiệt và ô nhiễm môi trường ngày càng nghiêm trọng, việc chung tay bảo vệ nguồn lợi thủy sản không chỉ là trách nhiệm mà còn là hành động thiết thực vì tương lai của cộng đồng và sự phát triển bền vững của ngành nông nghiệp tỉnh Bến Tre.
Trước thực trạng các vùng biển, sông hồ và đầm phá từng phong phú về sinh vật biển hiện nay đang phải đối mặt với tình trạng khai thác quá mức, sử dụng ngư cụ hủy diệt, cùng với ô nhiễm môi trường nước và mất sinh cảnh sống, việc triển khai các biện pháp quản lý tổng hợp và bền vững là yêu cầu đặt ra đối với ngành thủy sản không chỉ với riêng Bến Tre mà còn với cả nước.
Một trong những giải pháp được đánh giá cao là áp dụng mô hình đồng quản lý – trong đó cộng đồng ngư dân được tham gia vào quá trình xây dựng quy ước khai thác, tuần tra, giám sát và bảo vệ nguồn lợi địa phương. Thông qua đó, người dân không chỉ nâng cao nhận thức, trách nhiệm mà còn trực tiếp góp phần giữ gìn môi trường sống cho các loài thủy sản.
Bên cạnh đó, việc thành lập các khu bảo vệ nguồn lợi thủy sản ven biển, thả giống tái tạo nguồn lợi và áp dụng tiến bộ kỹ thuật trong nuôi trồng, khai thác cũng đang được khuyến khích nhân rộng. Các địa phương như Quảng Nam, Bến Tre, Bình Định… đã ghi nhận kết quả tích cực từ mô hình cộng đồng tham gia quản lý rạn san hô, bãi giống, bãi đẻ. Tuy nhiên, để việc bảo vệ nguồn lợi thủy sản phát huy hiệu quả lâu dài, cần sự phối hợp đồng bộ giữa các cấp chính quyền, ngành chức năng và người dân, đồng thời tăng cường thanh tra, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm, nhất là khai thác tận diệt, sử dụng chất nổ, xung điện, hóa chất độc hại trong đánh bắt.
Mai Hương