TPHCM hợp nhất quy hoạch, mở không gian phát triển mới

Tối ưu hóa không gian phát triển

Hiện nay, trên địa bàn TPHCM mới đang tồn tại 3 quy hoạch chung có hiệu lực: Hai đồ án của Bình Dương, Bà Rịa - Vũng Tàu trước đây và đồ án điều chỉnh quy hoạch chung TPHCM đến năm 2040, tầm nhìn 2060.

Theo quy hoạch, TPHCM đặt mục tiêu trở thành trung tâm tài chính - kinh tế quốc tế, nơi khởi nguồn của đổi mới sáng tạo, công nghệ cao và chuyển đổi số. Thành phố định hình theo mô hình đa trung tâm, kết nối bằng các tuyến Vành đai 3, Vành đai 4 và trục xuyên tâm dọc sông Sài Gòn, mở rộng không gian hướng ra biển.

Trong khi đó, Bình Dương xác định chiến lược phát triển công nghiệp công nghệ cao và đô thị thông minh, hướng tới thành phố thông minh hàng đầu Đông Nam Bộ. Bà Rịa - Vũng Tàu lại tập trung logistics, kinh tế biển, du lịch và năng lượng tái tạo, với cụm cảng nước sâu Cái Mép - Thị Vải là trung tâm.

Toàn địa bàn còn có 613 đồ án quy hoạch phân khu đã được phê duyệt, trong đó 513 đồ án thuộc TPHCM, 50 của Bình Dương và 47 của Bà Rịa - Vũng Tàu trước đây.

Trong bối cảnh mới, việc xây dựng một bản quy hoạch tổng thể thống nhất cho TPHCM được xem là nhiệm vụ cấp bách.

Theo Sở Xây dựng TPHCM, điều chỉnh quy hoạch sẽ tập trung vào hai khía cạnh. Thứ nhất, kết nối giao thông và hạ tầng kỹ thuật, ngoài kết nối giao thông truyền thống, còn cần có kết nối đồng bộ thông suốt mạng lưới giao thông công cộng và giao thông trung chuyển liên khu vực.

Thứ hai, tái cấu trúc các khu chức năng theo hướng hợp nhất, gắn liền mạng lưới công nghiệp, đào tạo, y tế, thể thao, cảng sông - cảng biển.

Chủ tịch UBND TPHCM Nguyễn Văn Được nhấn mạnh, việc lập quy hoạch không phải phép cộng cơ học của 3 khu vực mà dựa trên tư duy “1 không gian - 3 khu vực - 1 đặc khu”, tối ưu hóa và chia sẻ lợi thế từng vùng.

Về hạ tầng, ông Nguyễn Văn Được cho rằng, TPHCM cần quy hoạch lại đường sắt đô thị, kết nối Bình Dương, Bà Rịa - Vũng Tàu trước đây; đồng thời, phát triển thêm đường sắt hàng hóa từ Bàu Bàng qua Đồng Nai đến cảng Cái Mép - Thị Vải nhằm giảm tải đường bộ, hạ chi phí logistics.

Đầu tư mạnh hệ thống kết nối liên vùng

Việc hợp nhất mở ra cơ hội tái thiết toàn bộ hệ thống giao thông liên vùng: Cao tốc, vành đai, đường sắt đô thị, đường thủy nội địa… tạo mạng lưới liên hoàn, không còn rào cản hành chính, kết nối từ đô thị lõi đến trung tâm sản xuất, logistics, cảng biển và sân bay quốc tế.

Ông Trần Quang Lâm - Phó Giám đốc Sở Xây dựng TPHCM - cho biết, thành phố sẽ nâng cấp, mở rộng Quốc lộ 13 lên 10 làn xe, khởi công năm 2026, hoàn thành 2028. Đẩy nhanh Vành đai 3 TPHCM đưa vào khai thác toàn tuyến từ giữa 2026. Đặc biệt, Vành đai 4 dài hơn 207km, đi qua TPHCM, Đồng Nai và Tây Ninh khởi công năm 2026, hoàn thành năm 2028 sẽ mở ra hành lang giao thông mới, giảm ùn tắc và tăng tốc độ kết nối.

TPHCM cũng đẩy nhanh việc mở rộng cao tốc TPHCM - Long Thành - Dầu Giây và xây mới cao tốc TPHCM - Chơn Thành, TPHCM - Mộc Bài.

Tại khu vực Bà Rịa - Vũng Tàu, dự án cầu Phước An dài 4,4km dự kiến hoàn thành 2027, hứa hẹn mở rộng kết nối cảng biển với khu vực Đồng Nai và TPHCM.

Các chuyên gia cảnh báo, nếu tiếp tục dựa vào phương tiện cá nhân, hạ tầng sẽ nhanh chóng quá tải. Do đó, đầu tư hành lang giao thông công cộng là hướng đi tất yếu, vừa giảm ùn tắc, bảo vệ môi trường, vừa thúc đẩy phát triển cân bằng giữa trung tâm và đô thị vệ tinh.

Theo ông Phan Công Bằng - Trưởng Ban Quản lý đường sắt đô thị TPHCM, thành phố đang triển khai hàng loạt tuyến metro nội đô và kết nối Bình Dương, Vũng Tàu. Dự kiến, thành phố sẽ có gần 1.000km đường sắt đô thị, chưa kể các tuyến đường sắt quốc gia hiện có.

Mới đây, UBND TPHCM đã giao nhiệm vụ chủ đầu tư và chuẩn bị đầu tư cho tuyến Metro số 1 (thành phố mới Bình Dương - Suối Tiên) và Metro số 2 (Thủ Dầu Một - TPHCM) tổng vốn hơn 100.000 tỉ đồng. Ban quản lý đường sắt đô thị sẽ sớm lập báo cáo nghiên cứu khả thi, đồng thời Sở Xây dựng rà soát, điều chỉnh quy hoạch TOD để đồng bộ triển khai.

TPHCM cũng đang làm việc với các nhà đầu tư để thống nhất phương án triển khai tuyến đường sắt Thủ Thiêm - Long Thành, tuyến đường sắt nhanh kết nối TPHCM với Cái Mép - Bàu Bàng - Cần Thơ.