Áp dụng công nghệ trong các mô hình quản lý rác thải sinh hoạt, từ vật chất bỏ đi thành tài nguyên có giá trị

Công nghệ có mặt trong từng mắt xích quản lý rác thải

Thay vì các giải pháp chắp vá, Hà Nội đang triển khai một cuộc cách mạng công nghệ đồng bộ, tác động vào từng mắt xích trong chu trình quản lý rác thải, từ khâu đầu nguồn đến khâu xử lý cuối cùng.

Khâu thu gom rác, vốn phụ thuộc nhiều vào lao động thủ công, đang được Hà Nội thay đổi căn bản nhờ các thiết bị và nền tảng số. Việc đưa vào sử dụng các thiết bị mới đã cải thiện đáng kể điều kiện làm việc cho công nhân môi trường, tiêu biểu là xe trợ lực điện CyanDuck, được thiết kế nhỏ gọn để hoạt động linh hoạt trong các ngõ hẹp.

Xe trợ lực điện CyanDuckcải thiện đáng kể điều kiện làm việc cho công nhân môi trường

Với khả năng chuyên chở lên tới 600kg và tích hợp thùng phân loại, thiết bị này không chỉ giúp giảm 70% sức lao động chân tay mà còn hỗ trợ trực tiếp cho việc phân loại rác tại nguồn. Công nhân có thể vận hành nhẹ nhàng hơn, an toàn hơn và năng suất cao hơn. Dự kiến trong thời gian tới, các xe trợ lực thu gom rác tiếp tục được thí điểm và mở rộng trên các xã, phường của Hà Nội.

Bên cạnh đó, Hà Nội đã đưa những ứng dụng nền tảng số để kết nối và quản lý rác. Các ứng dụng di động như mGreen, Grac hay URENCO App đang trở thành cầu nối hiệu quả giữa người dân, đơn vị thu gom và cơ quan quản lý.

Urenco App - một trong những nỗ lực nhằm nâng cao chất lượng phục vụ khách hàng, đồng thời phù hợp với xu thế chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ thông tin trong phát triển thương mại điện tử

Thông qua các nền tảng này, người dân có thể dễ dàng tra cứu chi phí dịch vụ, đặt lịch thu gom rác cồng kềnh, hoặc gửi phản ánh về các điểm rác thải tồn đọng. Dữ liệu này được truyền về trung tâm điều hành, giúp các nhà quản lý nắm bắt tình hình theo thời gian thực, điều phối nhân lực và phương tiện một cách tối ưu, thay vì bị động như trước đây.

Bên cạnh đó, quá trình vận chuyển rác từ các điểm tập kết đến khu xử lý cũng được nâng cấp toàn diện để giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường và giao thông đô thị.

Tháng 6/2025, Hà Nội đã đưa vào vận hành hàng trăm phương tiện mới, đáp ứng tiêu chuẩn khí thải Euro 6, thân thiện hơn với môi trường. Các xe quét rửa đường đa chức năng có thể đồng thời quét, rửa và hút nước bẩn, giúp làm sạch đường phố nhanh chóng.

Đặc biệt, sự xuất hiện của xe phun sương công nghệ cao có khả năng phun các hạt sương siêu mịn để dập bụi PM2.5 và PM10, góp phần trực tiếp cải thiện chất lượng không khí.

Theo đại diện Công ty cổ phần Năng lượng môi trường Thiên Ý, trí tuệ nhân tạo (AI) và hệ thống định vị toàn cầu (GPS) đang được áp dụng để tính toán quãng đường di chuyển tối ưu cho các xe chở rác. Hệ thống tự động phân tích dữ liệu giao thông, khối lượng rác tại các điểm thu gom để đưa ra lộ trình ngắn nhất, tránh các cung đường ùn tắc. Điều này không chỉ giúp tiết kiệm nhiên liệu, giảm chi phí vận hành mà còn đảm bảo rác không bị lưu cữu trên đường phố quá lâu, hạn chế phát tán mùi hôi và ô nhiễm.

Bước tiến quan trọng nhất, mang tính cách mạng trong chiến lược xử lý rác của Thủ đô đó chính là việc đưa vào vận hành hai nhà máy điện rác quy mô lớn giúp xử lý phần lớn rác thải của Thủ đô bằng công nghệ đốt để thu hồi năng lượng.

Cụ thể, nhà máy điện rác Sóc Sơn (xã Trung Giã) khánh thành vào ngày 13/10/2025 ứng dụng công nghệ xử lý tiên tiến, hiện đại, công nghệ lò đốt ghi cơ học của Bỉ, đáp ứng đầy đủ các quy chuẩn khắt khe nhất về môi trường theo tiêu chuẩn Châu Âu và Việt Nam. Nhà máy này đi vào vận hành ổn định, công suất tiếp nhận 5.000 tấn rác/ngày, công suất phát điện 90MW.

Trước đó, vào tháng 9/2025, nhà máy điện rác Seraphin đặt tại khu xử lý rác Xuân Sơn cũng chính thức khánh thành. Nhà máy có công suất xử lý 2.250 tấn rác/ngày, đêm, tương đương khoảng 1/3 lượng rác thải sinh hoạt của toàn thành phố và phát ra 37MW điện mỗi giờ, đủ cung cấp cho hàng chục nghìn hộ dân.

Tổng công suất của hai nhà máy này đạt hơn 7.250 tấn/ngày, về cơ bản đã đáp ứng được gần như toàn bộ lượng rác phát sinh hàng ngày của thành phố. Hiệu quả rõ nhất là sự cải thiện môi trường tại các khu vực xung quanh bãi rác. Rõ ràng, công nghệ đã trực tiếp giải quyết vấn đề ô nhiễm tồn tại nhiều năm, ổn định đời sống người dân.

Công nghệ - điểm mấu chốt hướng tới chấm dứt chôn lấp rác thải

Việc đầu tư vào các nhà máy điện rác không phải là giải pháp đơn lẻ của Thủ đô mà là một phần của một chiến lược dài hạn, có tầm nhìn, nhằm chấm dứt hoàn toàn phương pháp chôn lấp, đưa Hà Nội tiệm cận với các mô hình quản lý đô thị hiện đại trên thế giới.

Lãnh đạo thành phố Hà Nội đã nhiều lần khẳng định quyết tâm chính trị mạnh mẽ trong việc cải tổ ngành môi trường với mục tiêu đến năm 2030, tỷ lệ chất thải rắn sinh hoạt được xử lý bằng phương pháp chôn lấp sẽ giảm xuống dưới 10%.

Theo các chuyên gia môi trường, việc chấm dứt chôn lấp là yêu cầu cấp thiết, bởi phương pháp này không chỉ lãng phí tài nguyên đất đai quý giá mà còn tạo ra khí methane - một loại khí nhà kính có khả năng gây hiệu ứng nóng lên toàn cầu cao gấp nhiều lần so với CO2.

Lãnh đạo thành phố Hà Nội cũng nhấn mạnh rằng việc khánh thành các nhà máy điện rác là "dấu mốc lịch sử", hiện thực hóa mục tiêu biến rác thải thành tài nguyên. Đây chính là cốt lõi của mô hình kinh tế tuần hoàn, nơi không có gì bị coi là "chất thải", mọi thứ đều có thể được tái sử dụng, tái chế hoặc chuyển hóa thành năng lượng.

Bên cạnh đó, nhận thức rõ rằng ngân sách nhà nước không thể gánh vác toàn bộ chi phí khổng lồ cho việc hiện đại hóa ngành xử lý rác, Hà Nội đã chủ động tạo ra một hành lang pháp lý và môi trường đầu tư thuận lợi để thu hút nguồn lực từ khu vực tư nhân.

Hà Nội cũng cam kết tiếp tục tạo điều kiện thuận lợi, hỗ trợ tối đa cho các doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực thu gom, tái chế, xử lý chất thải, để công tác vệ sinh môi trường ngày càng hiệu quả, bền vững