Thông tin tại buổi làm việc của Bộ trưởng Bộ Công thương Trần Tuấn Anh với Cục Xuất nhập khẩu sáng ngày 7/8, ông Phan Văn Chinh - Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) cho biết, quy mô xuất khẩu tăng cao, đạt mức chỉ tiêu Quốc hội giao. Ước tính đến hết tháng 7, kim ngạch xuất khẩu ước đạt 145,13 tỷ USD, tăng 7,5% so với cùng kỳ năm 2018. Đã có 24 mặt hàng xuất khẩu trên 1 tỷ USD, 33/45 mặt hàng có kim ngạch xuất khẩu tăng so với cùng kỳ năm 2018. Tuy mức tăng trưởng này có phần chậm lại so với cùng kỳ năm 2018 (tăng 16%) nhưng vẫn có thể đạt chỉ tiêu Quốc hội là tăng trưởng từ 7 - 8% trong năm 2019. Kết quả xuất khẩu của Việt Nam cũng là tích cực nếu so sánh với nhiều nước trong khu vực và trên thế giới. Đơn cử, theo số liệu của WTO, kim ngạch xuất khẩu của Trung Quốc 6 tháng đầu năm 2019 chỉ tăng 0,1%; Brazil giảm 3,5%; Thái Lan trong 5 tháng giảm 3,1%; Singapore sau 5 tháng giảm 3,3%...
Kim ngạch xuất khẩu ước đạt 145,13 tỷ USD, tăng 7,5% (Ảnh minh họa: K.D)
Đáng chú ý, kim ngạch xuất khẩu của khối doanh nghiệp trong nước đạt 44 tỷ USD sau 7 tháng, tăng 12,2% so với cùng kỳ, cao hơn tốc độ của khối doanh nghiệp FDI (tăng 5,6% so với cùng kỳ). Khác với thời gian trước, mức tăng kim ngạch xuất khẩu của khối doanh nghiệp trong nước không đến từ nhóm nông thủy sản mà đến từ các mặt hàng công nghiệp như gỗ, dệt may, chất dẻo… Điều này thể hiện những nỗ lực cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh và hội nhập kinh tế quốc tế đã thực sự tác động, tạo thuận lợi cho sản xuất và hoạt động của doanh nghiệp, đặc biệt trong lĩnh vực sản xuất công nghiệp.
Nhằm tạo thuận lợi cho doanh nghiệp xuất khẩu, Bộ Công Thương đã triển khai nhiều giải pháp cải cách thủ tục hành chính, tạo thuận lợi thương mại như thành lập đường dây nóng về xuất nhập khẩu; đàm phán, ký kết và tuyên truyền cho doanh nghiệp các lợi ích từ các FTA; phối hợp với các cơ quan liên quan chống gian lận xuất xứ hàng hóa…
Song song với những thuận lợi, ông Phan Văn Chinh chỉ rõ, hoạt động xuất khẩu những tháng đầu năm đã bộc lộ một số khó khăn như kim ngạch xuất khẩu sang Trung Quốc tăng quá thấp, chỉ đạt 0,3% sau 6 tháng; kim ngạch xuất khẩu hàng hóa sang EU giảm. Ngoài ra, hiệu quả xuất khẩu cũng còn phụ thuộc nhiều vào mặt hàng điện thoại. Đặc biệt, có đến 6/9 mặt hàng nông sản chủ lực có kim ngạch giảm so với cùng kỳ năm ngoái.
Đánh giá về những khó khăn của thị trường xuất khẩu những tháng cuối năm, ông Tô Ngọc Sơn - Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường châu Á, châu Phi (Bộ Công Thương) chia sẻ, vừa rồi, Trung Quốc đã phá giá đồng nhân dân tệ, có thể đẩy xung đột thương mại giữa quốc gia này và Hoa Kỳ thành chiến tranh tiền tệ, gây ảnh hưởng lớn hơn chiến tranh thương mại. Căng thẳng giữa Nhật Bản và Hàn Quốc bắt đầu manh nha, không chỉ còn là câu chuyện của ngành sản xuất bán dẫn mà còn dễ ảnh hưởng nhiều ngành hàng khác. Đây đều là đối tác thương mại quan trọng của ta và điều này có thể ảnh hưởng đến xuất khẩu.
Chưa kể, cần sự phối hợp mạnh hơn giữa Bộ Công Thương và Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn trong việc thông tin thị trường, quy hoạch lại sản xuất, tránh tình trạng dư cung dẫn đến “giải cứu” nông sản như thời gian qua. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh xuất khẩu nông sản đang gặp khó khăn như hiện nay.
Ông Trịnh Anh Tuấn - Phó Cục trưởng Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng (Bộ Công Thương) chia sẻ thêm, một trong những điều đáng lo ngại hiện nay là kiểm soát chất lượng hàng nhập khẩu, đặc biệt là nhập khẩu tiểu ngạch, sau đó bày bán trên các trang thương mại điện tử. Hiện nay doanh nghiệp của ta đều là doanh nghiệp nhỏ và vừa. Nếu không kiểm soát tốt nguồn hàng nhập khẩu này thì sẽ cạnh tranh trực tiếp và không công bằng với hàng hóa trong nước, ảnh hưởng trực tiếp đến doanh nghiệp Việt Nam.
Đánh giá cao những nỗ lực và thành tựu của kết quả xuất nhập khẩu 7 tháng đầu năm, Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Quốc Khánh nhấn mạnh, những tháng cuối năm, bối cảnh thế giới diễn biến rất phức tạp. Do đó, bên cạnh việc nghiên cứu những biến động chính trị, còn cần tập trung phát huy hiệu quả những việc ta đã làm được.
Cụ thể, phải tập trung cho bài toán xuất khẩu nông sản. Đơn cử 6 tháng đầu năm, kim ngạch xuất khẩu rau quả sang Trung Quốc đã giảm 1,7% so với năm ngoái. Mức giảm tuy ít nhưng đã đánh dấu những tín hiệu cần quan tâm. Ngoài nhu cầu yếu đi, những thay đổi chính sách từ trao đổi cư dân biên giới sang chính ngạch đã tác động mạnh đến con số sụt giảm này. “Hiện ta mới có 8 mặt hàng hoa quả được xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc nên cần phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đẩy mạnh đàm phán mở cửa thị trường, tập trung toàn lực để tăng số lượng sản phẩm có thể xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc. Đồng thời tiếp tục tuyên truyền mạnh cho doanh nghiệp nắm rõ thông tin thị trường, từ đó dần khôi phục lại xuất khẩu” - Thứ trưởng Trần Quốc Khánh nhấn mạnh.
Phát biểu tại buổi làm việc, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh chỉ rõ, kim ngạch xuất khẩu trong 7 tháng đầu năm đã tăng 7,5%, là con số tiếp cận mục tiêu cao mà hoạt động xuất khẩu đề ra. Đây là kết quả đáng ghi nhận trong bối cảnh khó khăn chung, cho thấy hội nhập kinh tế quốc tế đang mang lại hiệu quả; hoạt động cải cách thủ tục hành chính, tạo môi trường thuận lợi cho doanh nghiệp cũng ghi nhận hiệu quả cao. Bộ Công Thương cũng xây dựng được những văn bản quy định về xuất xứ hàng hóa, chống gian lận xuất xứ hàng hóa, bước đầu mang lại hiệu quả tốt…
Tuy nhiên, Việt Nam cũng đang đối mặt với nguy cơ lớn trong điều hành và phát triển xuất khẩu bền vững. “Nhìn vào đâu cũng thấy dư địa đang bị co hẹp lại. Nếu đặt trên bình diện chung, các chuỗi giá trị của ta còn rất hạn chế. Tuy Việt Nam đã cố gắng đa phương hóa, đa dạng hóa nhưng xuất nhập khẩu của ta đang phụ thuộc vào một số thị trường, một số mặt hàng trọng điểm… Cho nên nếu thị trường điều chỉnh chính sách, Việt Nam sẽ bị ảnh hưởng. Do đó phải có sự chủ động, nhịp nhàng và nhạy cảm trong ứng phó với các biến động trên thị trường” - Bộ trưởng chỉ rõ.
Khẳng định rằng không điều chỉnh bất cứ chỉ tiêu nào, quyết tâm để có giải pháp hữu hiệu nhất đạt tăng trưởng xuất khẩu như đã đề ra, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh yêu cầu, những tháng cuối năm, Cục Xuất nhập khẩu phải làm tốt công tác nghiên cứu, xây dựng kịch bản xuất nhập khẩu cho các thị trường, ngành hàng, đề ra các nhóm giải pháp phù hợp với từng nhóm doanh nghiệp, địa phương ngành hàng xuất khẩu. Bên cạnh đó, phối hợp với Cục Phòng vệ Thương mại đánh giá lại các nhóm hàng có nguy cơ liên quan đến các tranh chấp thương mại, từ đó có giải pháp phối hợp với các đối tác để chủ động với các vụ việc phòng vệ thương mại. Ngoài ra, phối hợp với các Hiệp hội, ngành hàng rà soát, đánh giá lại các thị trường có sự sụt giảm kim ngạch xuất khẩu, tìm ra nguyên nhân, kể cả là nguyên nhân khách quan, từ đó tìm cách tháo gỡ. Vạch mục tiêu rõ ràng với từng thị trường, tránh lối mòn trong tổ chức các sự kiện xúc tiến thương mại quốc gia./.