Thiên tai gây thiệt hại nghiêm trọng đối với nông nghiệp toàn cầu

Báo cáo "Tác động của thảm họa đối với nông nghiệp và an ninh lương thực 2025" của Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hợp Quốc (FAO) cung cấp đánh giá toàn diện nhất từ trước tới nay về ảnh hưởng của thiên tai - từ hạn hán, lũ lụt, sâu bệnh cho tới sóng nhiệt biển đối với sản xuất lương thực và sinh kế người dân. Trong giai đoạn 1991-2023, thiên tai đã làm mất 4,6 tỷ tấn ngũ cốc, 2,8 tỷ tấn rau củ quả cùng 900 triệu tấn thịt và sữa. 

Châu Á là khu vực ghi nhận thiệt hại lớn nhất với 1.530 tỷ USD, chiếm 47% tổn thất toàn cầu, con số này phản ánh cả quy mô sản xuất rộng lớn lẫn mức độ dễ tổn thương trước thiên tai. Châu Mỹ đứng thứ hai với thiệt hại 713 tỷ USD (tương đương 22% tổng thiệt hại), chủ yếu do hạn hán, bão và các hiện tượng thời tiết cực đoan gây ảnh hưởng mạnh đến các vùng trồng trọt quy mô lớn.

Mặc dù tổng thiệt hại thấp hơn ở mức 611 tỷ USD, nhưng châu Phi lại chịu tác động nặng nề nhất khi mất tới 7,4% GDP nông nghiệp. Ở những quốc gia mà nông nghiệp là nguồn sinh kế chủ yếu, thiệt hại còn nặng nề hơn, kéo theo hệ lụy nghiêm trọng đối với an ninh lương thực và sự ổn định của khu vực nông thôn.

Thiên tai gây thiệt hại nghiêm trọng đối với nền nông nghiệp toàn cầu (Ảnh minh họa). 

Thời tiết cực đoan cũng làm gián đoạn mạnh mẽ hoạt động sản xuất nông nghiệp, kéo theo sự sụt giảm đáng kể của nguồn cung lương thực thực phẩm toàn cầu. Theo ước tính, sản lượng lương thực thực phẩm thiếu hụt tương đương 320 kcal trên mỗi người/ngày. Trong lĩnh vực thủy sản, hiện tượng sóng nhiệt đại dương đã gây thiệt hại 6,6 tỷ USD trong giai đoạn 1985-2022, ảnh hưởng đến 15% nghề cá toàn cầu và gây mất hơn 5,6 triệu tấn sản lượng.  

Báo cáo nhấn mạnh, tác động của thiên tai đến nông nghiệp không chỉ dừng lại ở sản lượng lương thực thực phẩm suy giảm. Thiệt hại đối với cơ sở hạ tầng, đứt gãy chuỗi cung ứng  thị trường, gián đoạn hệ thống tài chính và suy thoái dịch vụ hệ sinh thái có thể kéo dài nhiều năm. 

Trước tình hình trên, công nghệ số nổi lên như một giải pháp đột phá giúp nâng cao năng lực quản lý rủi ro trong nông nghiệp. Các nền tảng dữ liệu liên thông cho phép chuyển đổi dữ liệu khí hậu, đất đai, kinh tế - xã hội và rủi ro thành thông tin có thể hành động. Trí tuệ nhân tạo (AI và học máy (ML) hiện hỗ trợ cung cấp cảnh báo rủi ro tại địa phương theo thời gian thực, hỗ trợ thiết kế hành động dự báo và cải thiện hệ thống cảnh báo sớm. 

Công nghệ số tạo điều kiện chuyển từ phản ứng bị động sang giảm thiểu rủi ro chủ động. Nhờ cải thiện khả năng truy cập thông tin chính xác và kịp thời, nông dân và nhà hoạch định chính sách có thể đưa ra quyết định dựa trên rủi ro một cách hiệu quả hơn. Các giải pháp số cũng giúp thu hẹp khoảng cách hạ tầng, thúc đẩy triển khai kịp thời các cơ chế chuyển giao rủi ro như bảo hiểm hay hỗ trợ xã hội.../.

Thu Hoài